wstęp do teorii polityki img 46

51

towcsąw swojej polityce zagranicznej ograniczać inne potrzeby i cele, jeśli ma to służyć ich bezpieczeństwu”⁶⁷.

Cci zapewnienia bezpieczeństwa państwa wiąże się z ochroną istotnych dla danego narodu (społeczeństwa) wartości wewnętrznych. Toteż można zgodzić się z autorami amerykańskimi Mortonem Berkowitzem i P. G. Bockiem, którzy' twierdzą, że „bezpieczeństwo może być najbardziej owocnie zdefiniowane jako zdolność narodu (państwa) do ochrony jego wartości wewnętrznych przed zagrożeniami zewnętrznymi”⁶⁸.

Przyjąwszy taką deiinicję bezpieczeństwa należy następnie określić owe wartości, które mogą być zagrożone, a które powinny być chronione przez państwo. Chodzi więc o wskazanie głównych elementów treści bezpieczeństwa narodowego*¹. Do tych podstawowych wartości, stanowiących szczegółowe cele narodowej polityki bezpieczeństwa Voin Dimitrijcvić i Józef K ukulkazaliczają'":

a)    przetrwanie (państwa jako niezależnej jednostki politycznej, narodu jako wyróżnionej grupy etnicznej i biologiczne przeżycie ludności). Jest ono uważane przez większość teoretyków stosunków międzynarodowych za wartość naczelną każdej narodowej polityki bezpieczeństwa;

b)    integralność terytorialną, która w potocznym rozumieniu jest trakto-wanajako główny korelat bezpieczeństwa;

c)    niezależność pnlitvcy,na'( w sensie ustrojowym, samowladności i swobody afiliacji);

d)    jakość życia, na którą składają się takie wartości szczegółowe, jak: standard życia, szczebel rozwoju społeczno-gospodarczego, system kulturalny, możliwości i perspektywy dalszego rozwoju. Uwzględnianie tych „luksusowych” wartości bywa jednak krytykowane przez niektórych autorów (zwolenników nurtu realistycznego), jako prowadzące do lekceważenia wymienionych wyżej, istotniejszych elementów bezpieczeństwa narodowego⁷¹. Chociaż, zważywszy na szybkie postępy procesów integracyjnych w wie-

⁶⁷ Kukułka, Międzynarodowe stosunki..., s. 43.

** Mortnn Berkowitz, P. G. Bock (red.), American National Security: A Reader in Theory on Policy, New York: The Free Press 1965, s. X.

^M Neoroalisia Barry Buzan wypowiada się krytycznie o posługiwaniu się terminem „bezpieczeństwo narodowe”, jako wyrażającym perspektywę wyznaczaną przez pojęcie siły. Proponuje zatem uwolnić ogólne pojęcie bezpieczeństwa z tego tradycyjnego ograniczenia i odnieść go do trzech poziomów analizy⁷: na szczebel jednostki, państwa i systemu międzynarodowego. Zob. Barry Buzan, People. States andPear: Jhe Sational Security Problem in International Relations, Brighton: Harvester Wheatsheaf 1983, s. 3-9; idem, ..Peace. Power and Security: Contending Concepts intiie Siudy oflniemational Relations’', Journal of Peace Research, 1984, vol. XXI, nr 2, s. 110-111. Zob. podobne ujęcie: Cliristopher Bay, „Koncepcje bezpieczeństwa indywidualnego, narodowego i zbiorowego”, Studia Nauk Politycznych, 1989, nr 4, s. 83-111.

⁷⁰    Voin Dimitrijevjć, Pojam bezbednosti u medjunarodnim odnosima, Belgrad: Savez Udruźenja ?ravnika Jugoslavije 1973, s. 20 28; Józef Kukułka, „Bezpieczeństwo a współpraca europejska: ■a^spółzaieżności i sprzeczności interesów”, Sprawy Międzynarodowe, 1982, nr 7, s. 34.

⁷¹    Np. John Gamett(red.), Thmries ofPeace and Security, London: Macmillan 1970, s. 31. Podejmuje polemikę z Robert S. McNamara (The Essence of Security: Refleciions in Office, London: Hodder & Stoughton 1968, s. 149--150), który stwierdził, że bezpieczeństwo oznacza „rozumny standard życia”. Zoo. także Richard Ullman, „Redefining Security”, International Security, 1983, vol. 8, nr 1. s. 129 i n.