Zasady Wykładni Prawa L Morawski0

mm*

* * » Zasady wykładni prawa

trzecie, art. 31 ust. 3 w najlepszym razie mówi tylko o jednym z elementów zasady proporcjonalności, a mianowicie o tzw. zasadzie konieczności i nie dotyczy wszystkich aspektów zasady proporcjonalności. Klasycznym przykładem odwołania się do zasady proporcjonalności może być wyrok TK z 5 listopada 1997 r. (K. 22/97, OTK 1997/3-4/41), w któiym Trybunał wskazuje, iż stwierdzenie, czy spełniono zasadę proporcjonalności zakłada odpowiedź na trzy następujące pytania:

1.    Czy wprowadzona regulacja ustawodawcza jest w stanie doprowadzić do zamierzonych przez nią skutków?

2.    Czy regulacja ta jest niezbędna dla ochrony interesu publicznego, z którym jest powiązana?

3.    Czy efekty wprowadzonej regulacji pozostają w proporcji do ciężarów nakładanych przez nią na obywatela?”¹⁶.

Ujęcie to odpowiada przyjmowanej w doktrynie i orzecznictwie interpretacji zasady proporcjonalności jako związku trzech zasad, a mianowicie (1) zasady celowości, (2) zasady konieczności, (3) zasady proporcjonalności sensu stricto. Można mieć szereg wątpliwości co do wzajemnej relacji poszczególnych elementów zasady proporcjonalności, a w szczególności do relacji między zasadą konieczności, a zasadą proporcjonalności sensu stricto. Warto podkreślić, iż zdaniem TK przy realizacji zasady proporcjonalności należy zgodnie z brzmieniem art. 31 ust. 3 Konstytucji zwrócić szczególna uwagę na zasadę konieczności, a więc na to „ czy tego samego celu (efektu) nie można było osiągnąć przy użyciu innych środków, mniej uciążliwych dla obywatela, bo słabiej (bardziej płytko) ingerujących w sferę jego praw i wolności” (wyrok TK z 12 stycznia 2000 r., P 11/99, OTK 2000/1/3).

Jak powiedzieliśmy, nasze orzecznictwo idąc za sformułowaniem art. 31 ust. 3 Konstytucji rozważa zasadę proporcjonalności przede wszystkim jako dyrektywę skierowaną do ustawodawców wprowadzających przepisy ograniczające prawa i wolności obywatelskie. W tym ujęciu jest to dyrektywa, która zobowiązuje ustawodawcę do stosowania środków normatyw-

¹⁶ Na temat zasady proporcjonalności por. m.in.: wyrok TK z 12.01.1999 (P 2/98, OTK 1999/1/2); wyrok TK z 25.02.1999 (K 23/98, OTK 1999/2/25); wyrok TK z 2.06.1999 (K 34/98, OTK 1999/5/94); wyrok TK z 10.05.2000 (K 21/99, OTK 2000/4/109); wyrok TK z 27.04.1999 (P 7/98, OTK 1999/4/72); orzeczenie TK z 31 stycznia 1996 r. (K. 9/95, OTK ZU 1996/1/2); orzeczenia TK z: 26 kwietnia 1995 r., (K. 11/94, OTK 1995/cz. 1/12) oraz z 9 stycznia 1996 r., K. 18/95.

*■    140 mms