Zdjęcie1447

i/tuh

St>CJfyhOGICZNK PODSTAWY TSOSfl

ki LUKA JAKO TŁO lAOfOWAlt *l>OŁłC2NVai I

(meorg Simmel pisał o moralności, historii społeczeństwie, pieniądzach, religii, sztuce 1 filozofii. Do chwiłi śmierci w wieku lat sześćdziesięciu napisał około dwudziestu książek i ogromną ilość artykułów na powyższe tematy, a także na temat takich artystów, pisarzy i filozofów, jak Kembrandt, Goethe i Kant. Łatwo dojść do wniosku, że Simmel był wszechstronnym myślicielem, który przerzucał się z jednej dziedziny w drugą, idąc śladem własnych zainteresowań.

„Ale wniosek taki byłby przedwczesny. Mimo ogromnej różnorodności tematów, którym Simmel poświęcał uwagę, wszystkie jego pisma przenika i jednoczy centralny wątek. Chodziło mu o człowieka, jego życie i wytwory: świat Simmla to świat kultury (...)

_trZ tym problemem borykał się Simmel. Był przede wszystkim filozofem kultury. Jego zainteresowania skupiały się głównie na filozoficznej analizie różnych gałęzi kultury. W którymś miejscu nazwał swoje przedsięwzięcie nadawaniem sensu (Sinngebung): pragnął nadać znaczenie — sens — wytworom kultury, sprawić, by stały się zrozumiałe i dostępne”¹. Simmel nie był jedynym myślicielem, któ-

¹ R. Weingartner: Form and Content in Simmeis PMlosophy of Ule, w: K. H. Wolff (ed.J: Georg Simmel 1858—1918, Ohio 1939, s. 33.

nr Punktrm cmrr.lnym fUnwwCM wf»Jf kultury. «!•    *•*» ^<ło^ ^w* ^W

«»« twórró;- a*lłującyrh ^ryfmanMfC 22« odwlcc^wh F.vt«rt w

^suirsyt*

•^otNeRtjpwtsowuiy^n »**■ ***    •

o tnatramenultsmie «y •ftwmycyimle ^łP“* tcmologicmym Simmla. to *>ŁwcnW — P«y ukazywaniu wlsjl kultury, która wylania

_ teoretycznych analiz naszego filozofa -

można bedzie zrozumieć, dlaczego Uk niewiele u wasi poświęcał problemom dualizmu oraz podziału na nurt idealistyczny i matę realistyczny w historii myśli. Można powiedzieć, że czyniąc węzłowym punktem swych rozważań oraz rozmaitych analiz koncepcję kultury, odsunął kwestię monizmu filozoficznego na plan dalszy; było mu równie obojętne, czy założenia ontologiczne dotyczą mistycznej postaci ducha absolutnego czy też pierwotnej materii ulegającej coraz większym przekształceniom. Świat kultury, dzięki któremu można wyjaśniać i oceniać działania i zachowania, skazuje podmioty na dualizm, a ponieważ są to podmioty działające, więc wykraczanie poza zakreślone historycznie granice bytu (poza proporcje materialnych i aksjologicznych czynników determinujących zachowania) jest ich nieuchronną, nieodłączną cechą. W szkicu o karykaturze napisał: „[...] człowiek jest urodzonym wrogiem słupów granicznych (GrenzUberschreiter)” *.

SOCJOLOGICZNA .3AZA" TEORII PROCESÓW KULTUROWYCH

Pisaliśmy już, że jedną z centralnych opozycji w myśli simmlowskiej jest przeciwstawienie formy i treści: ontologicznis rzecz biorąc,

² Zob. G. Simmel: Fraomente und Aufsdtze, Munlch 1923, fi. 12.

51