ZoologiaT

110 Obłeńce

północnej, u których postacie dorosłe bytują w żołądku. Jednak zmiany patologiczne wywołują głównie larwy III stadium u drugich żywicieli pośrednich, którymi są ryby. Szczególnie groźne objawy patologiczne, polegające na uszkodzeniu ścian jelita, obserwowano u ludzi mogących być przypadkowymi żywicielami larw. Ludzie zarażają się po spożyciu ryb zawierających larwy, które uwalniają się po strawieniu ryby i mogą żyć dalej jako larwy III stadium.

Samica osiąga około 10 cm długości, samce są mniej więcej o połowę mniejsze.

Cykl rozwojowy. Po zapłodnieniu jaja wydostają się z kałem żywiciela ostatecznego do wody. Larwy opuszczają jaja w wodzie i połknięte przez specyficznych pierwszych żywicieli pośrednich, którymi są skorupiaki, np. kryl (rys. 71), jako larwy III stadium umiejscawiają się w jamie ciała. Drugimi żywicielami pośrednimi są ryby (głównie śledzie, często też makrele, łososie i inne ryby morskie), które zarażają się zjadając skorupiaki z larwami. U tych żywicieli larwy III stadium osiedlają się przeważnie na otrzewnej wyścielającej jamę ciała i pokrywającej położone w niej narządy. Larwy otoczone są błoną i w tej postaci są inwazyjne dla żywicieli ostatecznych.

Rząd: Enoplida

Rodzaj: Włosień — Trichinella. Postacie dojrzałe rozwijają się w jelicie cienkim u pewnych gatunków ssaków mięsożernych i wszystkożemych, m.in. u świni domowej i dzika. Larwy włośnia bytują w układzie krążenia i narządach u tych samych żywicieli. Występuje na wszystkich kontynentach. Larwy włośnia wywołują bardzo groźną dla człowieka chorobę zwaną włośnicą. Inwazja jelitowa przebiega przeważnie bezobjawowo, natomiast wędrówce larw w układzie krążenia i początkowej fazie osiedlania się w mięśniach towarzyszą toksyczno-uczuleniowe objawy, jak wysoka gorączka (ponad 40°C), silne bóle głowy i mięśni oraz wiele innych objawów patologicznych. Przy masowej inwazji włośnica może doprowadzić do śmierci. Zarażenie następuje wyłącznie przez zjedzenie mięsa z otorbionymi larwami.

Samica osiąga kilka mm długości, samiec jest przeważnie o połowę mniejszy. Przód ciała mają węższy niż tył (rys. 72). Otwór płciowy samicy położony jest mniej więcej w odległości 1/4 od przodu ciała, samiec nie ma szczecinek kopulacyjnych.

Cykl rozwojowy, podobnie jak glista, może przechodzić włosień w jednym żywicielu, który pełni rolę zarazem żywiciela pośredniego, jak i ostatecznego. Larwy uwalniają się z mięsa w przewodzie pokarmowym żywiciela dzięki enzymom niszczącym otoczkę, w której się znajdują i w kilkanaście godzin osiągają dojrzałość płciową. Postacie dorosłe żyją krótko. Po kopulacji samce giną, a samice wnikają do ściany jelita i już w kilka dni od zarażenia rodzą żywe larwy (iys. 72) (przeciętnie jedna samica rodzi około 1500 larw). Po urodzeniu potomstwa samice giną, natomiast larwy przez ściany jelita przedostają się do naczyń limfatycznych, a następnie do krwionośnych. Tą drogą trafiają do różnych narządów,

Rys. 72. Cykl rozwojowy włośnia spiralnego. 1 — koniec ciała samicy w błonie podśluzowej jelita, 2 — otwór płciowy samicy, 3 — larwy, 4 — dorosłe włośnie: samica i samiec.

(Z Kratocłwila 1973, zmień.)

ale osiedlają się przede wszystkim w mięśniach poprzecznie prążkowanych, szczególnie w przeponie i mięśniach międzyżebrowych. Proces przenikania do mięśni ułatwiają prawdopodobnie enzymy histolityczne (rozpuszczają tkankę) wydzielane przez larwy. Pierwsze larwy w mięśniach stwierdzono między 5-8 dniem od zarażenia. W miejscu osiedlenia larwy szybko rosną,, linieją i skręcają się w spiralę. Toksyczne działanie larw na żywiciela wywołuje reakcję obronną, w wyniku której po pewnym czasie powstaje wokół larwy wrzecionowata torebka izolująca ją od tkanki żywiciela. Torebki zawierają na ogól jedną larwę. Po kilku miesiącach w torebkach zaczynają się odkładać sole wapnia. Całkowite zwapnienie może doprowadzić do śmierci larw, ale w częściowo tylko zwapnionych torebkach