Świętochowski4

Krupińskiego, którą zresztą skrytykowano (autor też się jej później wstydził i z ni ’

tłumaczył.

PODSUMOWANIE:

Program pozytywizmu warszawskiego należy rozumieć jako świadomie budowaną alternatywę wobec romantycznej koncepcji ojczyzny na wygnaniu, ojczyzny „intymnej”. Pozytywiści porzucali tropy romantyczne. Swe zainteresowania przesunęli z emigracji na kraj, z życia duchowego na życie materialne, ze sfery prywatnej na sferę publiczną. Pozytywiści krytykowali uniwersalistyczne rozumienie romantyzmu. Jako pierwsi dostrzegli wyczerpywanie się romantycznych wzorów zachowań. Pozytywiści    . Mówili: układ

polityczny jest stabilny, my sami jesteśmy zapóźnieni cywilizacyjnie a zaborca ciągle się rozwija. - PozytywiścLpragnęU^fe^udewać-społeczeństwcrdojrzałertakie, które nie boi się prawdy, umie pogodzić się z koniecznymi samoograniczeniami, tworzy to, co może tworzyć i działa tam, gdzie może działać. Nie hołduje zasadzie wszystko albo nic. Pozytywiści chcieli też budować podwaliny pod nowoczesne państwo: takie, które obejmie programem edukacyjnym warstwę najuboższą i umocni własną klasę średnią, zapewniając jej wpływ na cywilizacyjny rozwój kraju. Pozytywizm warszawski nawiązywał do filozofii pozytywnej, był, tak jak i ona, doktryną epistemologiczną, która godziła się na ograniczenia płynące z zastosowanie empirycznej metody. Ale przede wszystkim był rodzajem terapii, zaleconej społeczeństwu popowstaniowemu, rozczarowanemu do romantyzmu politycznego.

Aleksander