Obraz
0 (13)

Ostatnie tygodnie przed bitwą chocimską

WIDZIANE OCZAMI PRZECIWNIKA

Fragmenty kroniki tureckiej Mustafy Naima

Po zwycięstwach Iskiendera¹, ówczesny wielki wezyr Ali-pasza² nic ustawał w zachęcaniu padyszacha, by zerwać pokój z Polakami, przypominając mu o grabieżach, jakich dopuszczali się Kozacy, nieustannie plądrujący tereny nadmorskie. Młody sułtan, pałając chęcią prowadzenia świętej wojny, mimo braku aprobaty ze strony Dywanu, który za właściwe uważał powierzenie dowództwa seraskierowi, postanowił sam, w dowód swej żarliwej wiary, wziąć udział w wyprawie. Rozesłał więc rozkazy do wszystkich naczelników, aby wraz z początkiem wiosny (rokuhidżry 1030, czyli 1621 po Chrystusie)³ przysłali oddziały ze swych prowincji przed sułtańskie oblicze. Ponieważ nagle, podczas organizowania wyprawy, zmarł Ali-pasza (co nastąpiło dnia 15 księżyca rebful-achyr⁴, czyli 27 lutego 1621 roku), bostandży-basza, o imieniu Husejn-pasza⁵ objął obowiązki po zmarłym i z równym zaangażowaniem czuwał nad wypełnianiem woli padyszacha. Decyzja sułtana, by osobiście wziąć udział w wyprawie, skłoniła go do popełnienia zbrodni; Osman, opętany żądzą samo-władztwa, w celu zabezpieczenia swego prawa do tronu, pod pretekstem zachowania spójności państwa, kazał rumijskiemu kyzylaskiero-wi wydać fetwę, upoważniającą go do zamordowania brata. W taki właśnie sposób Muhammed-chan, młodzieniec, w którym upatrywano przyszłego doskonałego władcę, stał się ofiarą politycznych ambicji Osmana. Przelawszy niewinną krew brata, sułtan w dniu 7 księży-

Przygotowano na podstawie:

L. Podhorodecki, Chocim 1621, Warszawa 1988

20

1

' Namiestnik Dobrudży, dowódca wojsk pod Cecorą (1620).

2

Wielki wezyr Osmana II, zwolennik ostrej polityki wobec Polski.

3

Hidżra, dosłownie emigracja, odnosi siq do wydarzenia z 622 r. n.e., kiedy to Mahomet opuścił Mekką. Rok 622 stał się I rokiem hidżry albo, jak chcą niektórzy, ery muzułmańskiej, i np. nasz rok 2005 dla muzułmanów jest 1426 rokiem hidżry.

4

   Jest to stara nazwa pochodząca z kalendarza epoki przedmuzulmańskiej, w której podział na miesiące związany był z obrotami Księżyca wokół Ziemi. Podana nazwa prawdopodobnie brzmi rabi ’ al.-awwal, co można tłumaczyć jako wiosnę pierwszą.

5

   Wielki wezyr Osmana II, Albańczyk z pochodzenia.