- terminowego wysyłania do zobowiązanych upomnień oraz podejmowania w stosunku do nich czynności egzekucyjnych przewidzianych prawem,
- umarzania należności nieściągalnych bądź podejmowania działań określonych w odrębnych przepisach.
Samodzielność gminy w zakresie kształtowania poziomu swoich dochodów jest w sposób istotny ograniczona. Konstytucja zastrzegła bowiem zarówno ustawowe określenie źródeł dochodów publicznych, jak i sposób gromadzenia środków finansowych. Zatem możliwość wpływu na poziom dochodów sprowadza się do:
- ustalania stawek podatków i wysokości opłat lokalnych oraz udzielania ulg i zwolnień,
- tworzenia własnych podatków lokalnych — samoopodatkowanie,
- pozyskiwania środków o charakterze zwrotnym (przychodów),
- uzyskiwania dochodów z gospodarowania mieniem,
- ustalania opłat i cen za usługi związane z eksploatacją obiektów i urządzeń użyteczności publicznej.
Zgodnie z art. 168 Konstytucji „jednostki samorządu terytorialnego mają prawo ustalania wysokości podatków i opłat lokalnych w zakresie ustalonym w ustawie". Przepis ten jest zbieżny z treścią z art. 9 ust. 3 Europejskiej Karty Samorządu Terytorialnego, który nakazuje, by część zasobów finansowych społeczności lokalnych pochodziła z podatków i opłat lokalnych, a ich wysokość społeczności te mają prawo ustalać w zakresie określonym w ustawie. Regulacje te należy uznać za podstawę prawną przyznanego samorządowi władztwo tzw. władztwa podatkowego. W Polsce jest ono jednak wyraźnie ograniczone
podatkowe i sprowadza się jedynie do ustalania wysokości tych podatków i opłat, przez posługiwanie się określonymi elementami techniki podatkowej, wyraźnie wskazanymi w ustawach i w zakresie przez nie dopuszczonym.
Samorząd nie ma więc prawa do samodzielnego nakładania przymusowych świadczeń pieniężnych o charakterze daninowym w stosunku do podmiotów znajdujących się w obrębie jego władzy w celu pokrycia swoich potrzeb, a jego organy stanowiące mają jedynie prawo do ustalania wysokości stawki podatku w granicach wyznaczonych ustawowo i wprowadzania innych zwolnień od podatków niż przewidziane w ustawie podatkowej. Ponadto wójt
(burmistrz, prezydent) na mocy art. 13 ustawy - Ordynacja podatkowa'' stal się organem podatkowym uprawnionym do wydawania decyzji i postanowień w ramach toczących się postępowań podatkowych w zakresie spraw wyraźnie wymienionych w ustawach, a dotyczących w szczególności ulg, odroczeń, umorzeń i zaniechania poboru podatków i opłat10.
Granice władztwa podatkowego gmin wynikają także z przepisów ustaw podatkowych, które przewidują między innymi obowiązek określenia wysokości stawek podatkowych, ale w granicach maksymalnych, a czasem także i minimalnych ich wysokości (np. w podatku od nieruchomości) czy też prawo różnicowania w ramach poszczególnych kategorii. Niepodjęcie stosownej uchwały w sprawie stawek podatków skutkuje niemożnością pobierania podatku, gdyż wynikający z ustaw ogólny obowiązek podatkowy nie może przekształcić się w skonkretyzowane zobowiązanie podatkowe".
Zgodnie z obowiązującymi przepisami prawa rada gminy podejmuje uchwały w sprawach dotyczących:
1) podatku od nieruchomości:
- ustala wysokość stawek podatkowych w granicach ustalonych w ustawie,
- może zarządzić pobór podatku od osób fizycznych w drodze inkasa, określać inkasentów oraz wysokość wynagrodzenia za inkaso,
- może wprowadzać inne zwolnienia niż określone w ustawie;
2) podatku od środków transportowych:
- określa wysokość stawek podatku, przy uwzględnieniu stawek maksymalnych przewidzianych w ustawie,
- może wprowadzić w ograniczonym zakresie inne zwolnienia niż przewidziane w ustawie;
3) podatku od posiadania psów:
- ustala wysokość stawek podatku, uwzględniając stawki maksymalne przewidziane w ustawie,
- określa zasady ustalania i poboru oraz terminy płatności podatku,
- zarządza pobór podatku w drodze inkasa, określa inkasentów oraz wysokość wynagrodzenia za inkaso,
- może wprowadzać inne zwolnienia niż określone w ustawie;
4) opłat lokalnych:
- określa zasady ustalania i poboru oraz terminy płatności i wysokość stawek opłat lokalnych z uwzględnieniem stawek maksymalnych' przewidzianych w ustawie,
- zarządza pobór opłat lokalnych w drodze inkasa, określa inkasentów oraz wysokość wynagrodzenia za inkaso,
* Ustawa z dnia 29 sierpnia 1997 r. (tekst jedn. Dz. U. z 2005 r. Nr 8, poz. 60 z późn. zm.).
10 J. Glumińska-Pawlic, Samodzielność finansom jednostek samorządu terytorialnego w Polsce, Studium finan-sowoprawne, Katowice 2003, str. 127 i n.
11 M. Faczocha, Granice władztwa podatkowego gmin, Finanse Komunalne 2000, nr 6, s. 11.
311