img012 (65)

we w.

Ryc. 5.22. Pompa Ha /K - ATPazowa. Sod i ATP zbliżają się do kompleksu ATPazy po wewnętrznej stronie błony (A) i wiążą się z nim specyficznie (B). Fosforylacja ATPasy i jej zmiany konformacyjno sprawiają reorientację miejsc wiążących Na+ i , K⁺ (C}» Defosforylacja białka (ATPazy) powoduje zmianę jego konformacji i zajęcia stanu wyjściowego A (wg Harrisona i Lunta, 1975}

Tylko pierwszy układ hamowany jest specyficznie glikozydem nasercowym strofantyną G. Mechanizmy molekularne pompy potasowo-sodowej nie są znane. Wiadomo jedynie, że błony mogą przepompowywać jony wbrew gradientowi stężeń i że z procesem tym związane są enzymy hydrolizujące ATP (Na⁺/K⁺-ATPaza). Obecnie przyjmuje się, że podstawą przenoszenia jonów są zmiany konformacyjne Na⁺/K⁺-ATPazy związane z procesem fosforylacji przy udziale ATP. Przy nieufosforowanej konformacji enzymu sód może wiązać się z błoną od strony cytoplazmatycznej. Związanie sodu umożliwia fos-forylację enzymu, co zmienia jego konformację. Prowadzi to do przeniesienia sodu ku zewnętrznej powierzchni błony, gdzie zostaje uwodniony. Dzieje się tak w wyniku zmniejszenia powinowactwa sodu z miejscami wiążącymi.

Jednocześnie udostępnione zonuj*

stymuluje def03forylacJę i zmiany konformacji enzymu do stanu wyjov..----„ .

no prowadzi do przemieszczania potasu na cytoplazmatyci tą powierzchnia; hłony, gdzie powinowactwo miejsc wiążących potas Jest od niego mniejsze, więc potas zostaje uwolniony. W tym samym czasie miejsca wiążące sód odzyskują swoje wysokie powinowactwo do sodu i cykl się powtarza (ryo. 5.22).

Transport Jonów Cl” przez plazmolemę odbywa się na zasadzie dyfuzji (transport bierny), natomiast Jego przenikanie przez tonoplast do wakuoli odbywa się na drodze transportu aktywnego, a więc za pomocą pompy Cl" zlokalizowanej w tonoplaście. Transport Cl” u roślin stymulowany    Jest

światłem, a inhibitory fotosyntetyczne transportu elektronów hamują przenikanie Cl”. Dowodzi to udziału również fotosyntetycznej fosforylacji Jako źródła ATP dla tego układu transportu w komórce.

Z licznych badań na materiale zwierzęcym wynika, że transport cukrów i aminokwasów przez błony może być związany z pompą sodową. Przenośniki cukrów i aminokwasów miałyby dodatkowe wiązanie dla sodu. Jak wiadomo.utrzymane dzięki pompie niskie stężenie sodu w komórce prowadzi do biernego Jego wnikania do kqmórkl z zewnątrz zgodnie z gradientem Na⁺. Wraz z sodem, z tym samym przenośnikiem przechodzi cukier czy aminokwas. Gradient

zew.    btona    we w.

Hyc. 5.23. Transport substancji związany z pompą sodową. Pompa sodowa utrzymuje wy-■ nkl gradient jonów sodu wewnątrz komórki. Przenośnik C wiąże Na⁺ i cukier S. Dzidki grudIontowi sodu cukier przenoszony jest, podobnie jak w symporcie protonów, (ryc. 'j. 19) przez błony. Glikozydy naseroowe (CG) blokują działanie pompy sodowej

(wg Harrisona i Lunta, 1975)