img052 (19)

XIV    POBYT W BRAZYLII

mieszczonych w wydaniu książkowym Człowieka w oknie, utworów niewiele mających jednak wspólnego z programową satyrą tygodnika.

Krótkotrwałe były także doświadczenia wojskowe Uniłowskiego. W maju 1930 roku stanął przed komisją wojskową, a w marcu roku następnego został powołany do 30 p.a.p. we Włodawie. Wpływowi protektorzy umożliwili mu jednak szybki powrót do Warszawy, do licznego grona przyjaciół i znajomych, powrót w świat artystyczny.

W roku 1932 Uniłowski opublikował Wspólny pokój, którego konfiskata przez cenzurę w trzy tygodnie po ukazaniu się na półkach księgarskich oraz burzliwa recepcja krytycznoliteracka zwróciły powszechną uwagę na młodego autora.

W następnym roku wyszedł tom opowiadań Człowiek w oknie.

W lecie 1934 roku wyjechał pisarz, jako stypendysta Ministerstwa Spraw Zagranicznych, do Ameryki Południowej. Podróż i z górą roczny pobyt w Brazylii ułatwił mu Wiktor Drymmer, człowiek wpływowy w kołach dyplomatycznych. Uniłowski nie okazał się jednak wdzięcznym dłużnikiem. Podczas pobytu w stanie Parana opublikował, w dniu Święta Niepodległości, 11 listopada, Dzień rekruta^{1 2}, który uznano m. in. za manifestację antypaństwowej postawy. Toteż sytuacja pisarza, odbywającego podróż właśnie za państwowe pieniądze, stała się dość skomplikowana. W rezultacie pobyt jego w Brazylii został skrócony i w lipcu 1935 roku Uniłowśki wrócił do kraju. W wyniku podróży na drugą 'półkulę powstał „pamiętnik”

Zyto w dżungli (1936) i „dziennik” Pamiętnik morski (1937).

Na nowej drodze życia. W roku 1935 Uniłowski zawarł związek małżeński z córką cenionego architekta warszawskiego, Marią Lilpop, daleką kuzynką Marii Iwaszkiewi-czowej. Małżeństwo wpłynęło znacznie na poprawę jego sytuacji materialnej i na zmianę stylu życia. Były mieszkaniec Powiśla (Leszczyńskiej, Krochmalnej, Nowiniar-skiej) przeprowadził się teraz do luksusowego mieszkania przy alei Róż, ograniczył kawiarniane eskapady w gronie przyjaciół, oddał się atmosferze życia domowego, urządzaniu parceli w Tatarowie w Gorganach (Karpaty Wschodnie) i zabrał do ukończenia Dwudziestu lat życia.

Dalszym etapem w życiowej stabilizacji Uniłowskiego było przyjście na świat syna, wydarzenie to — jak sam stwierdzał — poruszyło w nim „zastałe pokłady uczuciowe”, o których dotychczas nie miał pojęcia. W odpowiedzi na depeszę gratulacyjną pisał w lutym 1937 roku do Szymanowskiego:

Dziękujemy za czułą depeszę. Istotnie, urodziło się tutaj dziecię płci męskiej, dość kształtne i niebrzydkie, tyle tylko, że małe jeszcze ogromnie. Popatrz tylko! Anim się obejrzał, a już mnie życie odrutowało na fest, teraz nawet jakiego czynu lekkomyślnego nie mogę już popełnić. W dwudziestym siódmym życia mego lecie... [...] Żona moja aż zanosi się z dumy, mało jej nie rozsadzi, że co to ona pierwsza w rodzinie pokazała. Ale ja też jestem właściwie rad, bo to dziecko poruszyło we mnie zastałe pokłady uczuciowe, o których dotychczas nie miałem pojęcia. Urodził się co prawda w nienajlepszych czasach, ale może jakoś przetrwa. Będziemy się starać przeprowadzić go przez najgorsze³.

Tragiczny finał. Wydawać by się mogło, że tego spokojnego, ustabilizowanego życia nic zakłócić nie zdoła, że

1

memi (nr 19), Opowiadanie sentymentalne (nr 20), Opium (nr 22), Podwójna śmierć (nr 23), Oj, życie, życie (nr 24), Gracz (nr 26), Fotogeniczny staruszek (nr 28), Myszy i ludzie (nr 30), Dwaj poeci (nr 34), Burleska (nr 38), Dawna rozmowa (nr 41).

2

«Wiadomości Literackie* 1934, nr 46.

3

«Wiadamości Literackie* 1938, nr 7.