img102 (21)

Cytodiagnostyka płynu mózgowo-rdzeniowego

Prawidłowy płyn mózgowo-rdzeniowy (pm-r) jest przejrzysty, wodojasny i zawiera jedynie pojedyncze limfocyty lub złuszczone komórki nabłonka opon (1-5 komórek w 1 mm⁵ płynu). Pleocytoza pm-r to ilość komórek znajdujących się w 1mm³. Badania cytologiczne płynu przydatne są w diagnostyce zespołów infekcyjnych: bakteryjnych (zapalenie opon i mózgu), niebakteryjnych, krwotocznych, chorobach pasożytniczych i nowotworowych ośrodkowego układu nerwowego (oun). Celem uzyskania preparatu cytologicznego pm-r należy zastosować odpowiednią technikę, np. ulepszoną metodę wirowania, filtrację membranową Seala, sedymentację, cytometrię przepływową i inne. W Polsce technika mikrosedymentacji Sayka uważana jest za metodę z wyboru. Badania płynu należy przeprowadzić natychmiast po pobraniu go z nakłucia lędźwiowego lub potylicznego, ponieważ w przeciwnym razie zachodzą w nim nieodwracalne zmiany cytologiczne. Preparaty cytologiczne barwi się metodą May--Grunwalda-Giemsy.

Wysokie odczyny limfoidalne w płynie stwierdza się w zapaleniach wirusowych opon i mózgu. W zapaleniach bakteryjnych, zwłaszcza ropnych występują one zwykle dopiero w fazie zdrowienia. W zapaleniach bakteryjnych nierop-nych, a także pasożytniczych są wyraźne w fazach podostrych i przewlekłych. Odczyny granulocytowe pm-r o największym nasileniu obserwuje się w zapaleniach ropnych. Komórki monocytowo-retykulocytowe i makrofagi płynu wykazują duże zróżnicowanie morfologiczne i czynnościowe w stanach zapalnych oun.

Duże znaczenie diagnostyczne ma badanie pm-r w listeriozie u owiec. Taki płyn jest wodnisty, lekko mętny, barwy szarobiałej do szarożółtej. Po krótkim czasie na dnie wytrąca się szarobiały osad. Pleocytoza płynu jest podwyższona, średnio wynosi 199 komórek w 1 mm³ płynu. W obrazie cytologicznym dominującymi komórkami osadu płynu są monocyty i ich formy pobudzone, limfocyty oraz neutrofile.

155