str0106

3.8.2.

Płyn mózgowo-rdzeniowy

Wytwarzanie i krążenie płynu mózgowo-rdzeniowego

Płyn mózgowo-rdzeniowy wypełnia jamy wewnętrzne mózgowia, zwane komorami mózgowymi, a także poza układem nerwowym - przestrzenie podpajęczynówkowe znajdujące się pomiędzy oponą pajęczą a oponą miękką (s. 59). Rozróżniamy komory boczne, prawą i lewą, w obrębie półkul mózgowych, komorę trzecią w obrębie mię-dzymózgowia i komorę czwartą w' obrębie "mostu i rdzenia przełużonego. O dwóch ostatnich komorach mówiliśmy opisując odpowiednie części mózgowia. W każdej z komór bocznych rozróżniamy trzy rogi wciskające się w obręb trzech płatów kory mózgowej -czołowego, potylicznego i skroniowego kończące się w pobliżu odpowiednich biegunów. W stropie komór bocznych znajdują się obficie unaczynione sploty naczyniówkowe, wytwarzające płyn mózgowo-rdzeniowy. Podobne sploty, aczkolwiek mniejsze, mieszczą się w pozostałych komorach.

Płyn mózgowo-rdzeniowy, przesączony z krwi w splotach naczyniówkowych, wypływa z komór bocznych przez otW'ory Monroego do komory trzeciej i płynie dalej przez wodociąg mózgu do komory czwartej. Stąd płyn ten wypływa przez otwory Luschki i Magendiego do dużej przestrzeni podpajęczynówkowcj wokół rdzenia przedłużonego, zwanej zbiornikiem wielkim. Zbiornik wielki kontaktuje się z innymi podobnymi przestrzeniami wokół mózgowia i rdzenia kręgowego. Po przepłynięciu przez cały wymieniony wyżej system jam i przestrzeni płyn mózgowo-rdzeniowy zostaje ostatecznie wchłonięty do żył.

Rola płynu mózgowo-rdzeniowego

Płyn mózgowo-rdzeniowy odgrywa co najmniej dwojaką rolę. Już dawniej doceniano jego znaczenie dla zabezpieczenia układu nerwowego przed wstrząsami i nagłymi zmianami ciśnienia w naczyniach krwionośnych. Ponieważ mózgowie znajduje się w zamkniętej puszce kostnej, jego objętość nie może zmieniać się, tak jak innych narządów, zależnie od stopnia jego ukrwienia. Może natomiast zmieniać się ilość wytwarzanego płynu mózgowo-rdzeniowego, co umożliwia, w pewnych granicach, niewielkie zmiany objętości tkanki mózgowej. Ostatnio coraz więcej danych wskazuje na drugą rolę płynu mózgowo-rdzeniowego- nośnika c.iał chemicznych między różnymi strukturami mózgowymi. Stwierdzono bowiem, że wiele struktur mózgowych funkcjonuje jako*, gruczoły wewnętrznego wydzielania, wytwarzające biologicznie aktywne substancje i wydzielające je do płynu mózgowo-rdzeniowego — stąd związki te dostają się do innych struktur mózgowia lub do krwi.

Narządy okolokomorowe

Oprócz splotów naczyniówkowych w komorach mózgowych znajdują się jeszcze inne obficie unaczynione twory zwane narządami okołokomorowymi — nazwa ta odzwierciedla ich rozmieszczenie wokół światła komór. Położenie najważniejszych narządów około-komorowych pokazuje rysunek 50. Należy do nich omawiana -bliżej na stronie 379 część podwzgórza — wyniosłość pośrodkowa. a także narząd podspoidłowy. narząd naczyniowy blaszki krańcowej, szyszynka i pólko najdalsze.

106