img014 (2)

wanego o bcui na 30 dni. by wszyscy mogli przygotować się do tego, co i tak nieuchronne. Ta zgoda nic była już obligatoryjna.

Od tego momentu cala kilkudziesięcioosobowa rodzina zabójcy żyła w lęku. Mężczyźni, nawet mali chłopcy, zamykali się w domach, by nic stać się celem członków mszczącego się rodu. Kobiety musiały w tym czasie przejąć na siebie wszystkie obowiązki: pracy w polu, opieki nad zwierzętami, zarabiania pieniędzy. Jeśli stan taki przedłuża! się - a izolacja mężczyzn mogła trwać cale lata - rodzinę czekał głód. „Krew jest gorąca", utrzymuje Kanun, i zemsta smakuje najlepiej, gdy dokonana zostaje szybko, ale nawet odroczenie jej w czasie niczego nie zmienia: krew wymaga krwi. Ten wzajemny klincz trwa tło momentu, kiedy kolejny mściciel dokonuje swego śmiercionośnego dzieła: trafia w głowę, odwraca zabitego na wznak, powiadamia innych o swoim czynie... 1\» pogrzebie i stypie obowiązek zemsty spada na rodzinę pokrzywdzonego: zasada krwawej zemsty spowinowacą ze sobą dwa rody w morderczym tańcu, który - w ekstremalnych warunkach - może trwać długie dziesięciolecia i kończyć się zagładą wszystkich męskich członków rodzin. Nikt nic narusza prawa Kanunu. Domy, które naruszą bcui, są palone; jeśli przeciw tradycji występuje wieś, jest niszczona w całości.

Krwawa zemsta redivivus

Kanun nic jest li tylko osobliwą pamiątką dawnego życia. Zakazany przez reżim Hodży. niczym feniks z jx>piolów objawił swoją moc w nowej, posttotalitamej Albanii. Doskonalą dlań pożywką stały się lata 1991-1997. nazywane w Albanii „S’ka shtet, s'ka Iigj", czasem bez prawa i bez państwa. Słabość nowego organizmu państwowego, administracyjnego i sądowniczego wytworzyła pustkę, którą natychmiast wypełnił Kanun. Prawo zwyczajowe przejęło rząd dusz przede wszystkim na północy Albanii. Dlaczego?

too FStfABRYKACJA **a3*CJl. PBOMOCiA DZIEDZICTWA

Przed narodzinami soejdii:ycznej Albanii w 1944 roku Kmin ksrtskowił społeczeństwo na północy kraju - wyjaśnia niemiecki antropolog Slćplune Vocll. - W latach 90. pojawił sic; jako reakcja na brak struktur państwowych. Publiczna administracja i prawo z odległego centrum są na północy traktowane jako coś zewnętrznego”.

Górzysta ezęśc polrocncj Albarui właściwie zawsze znajdowała się poza realnym zasięgiem wpływów jakiejkolwiek wlaJzy. Sięgające niemal 3 tysięcy metrów szczyty Albańskich Alp, słaba infrastruktura, przewaga populacji wiejskiej, a także stygmatyzowanie góralskiej ludności w pozostałych regionach kraju zmieniły ten obszar w coś na kształt osobnej prowincji. Być może Kanun pozostałby tylko lokalną, choć przerażającą ciekawostką z bałkańskiego zakamarka Europy gdyby nic trzy istotne wydarzenia: otwarcie magazynów z bronią w 1997 roku (średniowieczne prawo dopuszcza wyłącznie zabicie przy użyciu broni palnej, noże i sztylety są wbrew regułom'), migracja górali do dużych miast na |xdudniu oraz zaognienie się granicy albańsko-kosowskiej na północy. W efekcie etnograficzne kuriozum stało się sprawą polityczną o zasięgu międzynarodowym.

Według oficjalnych statystyk po roku 1991 liczba morderstw związanych z tradycją krwawej zemsty w Albanii wyraźnie wzrosła. .Krwawa zemsta w imię Kanunu przybrała groźne rozmiary - px>ćajc jeden z raportów. - Ponad 50% badanych nastolatków stwierdziło, że respektują reguły Kanunu i zdecydowaliby się na wzięcie odwetu v jego imię’**. Najczęstszymi powodami śmiertelnych zatargów są spory o kobietę i pasterskie psy albo o prawa do ziemi i wody. Przywołany rapem podaje kilka tyjrowych przypadków. W pierwszym z nich, ojciec i syn zabili sąsiada, który wcześniej zastrzelił ich psa. Mężczyzna nocą wracał konno do swojego domu, gdy został zaatakowany przez psa. Broniąc się, zastrzelił zwierzę. Właściciele psa, będący świadkami tego zdarzenia, zareagowali natychmiast i użyli brom maszynowej. I^rzypadek drugi

” ł>. Vucll. Nortk Albania CuUomarj Law Kanun ai a 'huhilut', viv*taff.unii»ar-burg.de.

^H Albania State oftke Satiun, part II

Krwawa zemsta kc&vtvus :

f