img1300x581

img1300x581



Epoka pr/nlpstnncnna

18 baskijski) i po艂udniowo-zachodni.! cz臋艣膰 Azji (g艂贸wnie j臋zyki Indii: hindi. bcngali. urdu. gud偶arali. marathi ild. oraz ormia艅ski, perski, tad偶ycki, kurdyjski, afga艅ski i inne). Nic wszystkie grupy rodziny indocuropcjskicj przetrwa艂y do dzi艣: zupe艂nie wymar艂y j臋zyki anato-lijskie i tocharskie. a z wielu indoeuropejskich j臋zyk贸w ba艂ka艅skich, znanych ze staro偶ytno艣ci, do dzi艣 przetrwa艂 tylko alba艅ski. Podobnie na pocz膮tku naszej ery wysz艂y z u偶ycia j臋zyki italskie - opr贸cz 艂aciny, kt贸ra w postaci pisanej, literackiej utrzyma艂a si臋 jeszcze d艂ugo jako j臋zyk liturgii, nauki i w og贸le pi艣miennictwa, a w postaci m贸wionej, ludowej w drugiej po艂owic pierwszego tysi膮clecia n.e. da艂a pocz膮tek j臋zykom roma艅skim, kt贸re dzi艣 maj膮 oko艂o 500 milion贸w u偶ytkownik贸w. Wielk膮 ..karier臋鈥 zrobi艂y r贸wnie偶 j臋zyki indyjskie, kt贸rymi m贸wi dzi艣 oko艂o 430 milion贸w u偶ytkownik贸w, germa艅skie z ponad 400 milionami u偶ytkownik贸w i s艂owia艅skie z oko艂o 250 milionami. Przyk艂adu regresu dostarczaj膮 natomiast j臋zyki celtyckie: w ostatnich wiekach p.n.e. rozpowszechnione w ca艂ej Europie Zachodniej, w cz臋艣ci Europy 艢rodkowej, na Ba艂kanach, a nawet w Azji Mniejszej - dzi艣 licz膮 tylko oko艂o 3 milion贸w u偶ytkownik贸w, w wi臋kszo艣ci zreszt膮 dwuj臋zycznych (ocala艂e do dzi艣 j臋zyki celtyckie to irlandzki, szkocki, walijski i breto艅ski).

Wr贸膰my jednak do trzeciego tysi膮clecia p.n.e. Powsta艂e w' wyniku rozpadu praindocuropcjszczyzny nowe praj臋zyki ulega艂y dalszym zmianom i przekszta艂ceniom. Jedne z nich ewoluowa艂y szybciej, inne wolniej. J臋zyk praanalolijski np. ju偶 przed pocz膮tkiem drugiego tysi膮clecia musia艂 rozpa艣膰 si臋 na pochodz膮ce od niego j臋zyki anatolijskie. skoro jeden z nich. hetycki. jako odr臋bny ju偶 j臋zyk indoeuropejski zosta艂 za艣wiadczony w licznych tekstach pisanych pismem klinowym, pochodz膮cych z pierwszej po艂owy drugiego tysi膮cleciu p.n.e. Podobnie mia艂a si臋 rzecz z j臋zykiem praindoira艅skim i pragrcckiin. skoro w tym samym mniej wi臋cej czasie na widowni dziejowej ukazuj膮 si臋. jako odr臋bne j臋zyki, .sturoira艅ski i grecki.

Inne natomiast j臋zyki - 鈥瀙rodukty" rozpadu praindoeuropej-szczy/ny ewoluowa艂y wolniej. Nale偶a艂 do nich j臋zyk pras艂owia艅ski M贸wi膮ce nim plemiona mieszka艂y pocz膮tkowo prawdopodobnie w dorzeczu Odry i Wis艂y - mi臋dzy Odr膮 a Bugiem i Ba艂tykiem a Karpatami. Z czasem cz臋艣膰 Pras艂owian przenios艂a si臋 dalej na wsch贸d, w dorzecze 艣rodkowego Dniepru i Desny. Prawdopodob-

nie wywo艂a艂o to najstarsz膮 daj膮c膮 si臋 dzi艣 odtworzy膰 r贸偶nic臋 19 dialcktaln膮 w j臋zyku pras艂owia艅skim: nowo skolonizowane obszary wschodnie przeprowadzi艂y uproszczenie grup sp贸艂g艂oskowych tl. di do /. praojczyzna natomiast pozostawi艂a te grupy bez zmiany (st膮d dzi艣 w j臋zyku polskim myd艂o, modiW si臋. natomiast w rosyjskim -my艂o. mo艂irsjo). Wraz z t膮 r贸偶nic膮 wytworzy艂o si臋 jeszcze kilka innych, r贸wnic drobnych, w og贸le jednak j臋zyk pras艂owia艅ski bardzo d艂ugo by艂 w stosunkowo wysokim stopniu jednolity. Dopiero wielka ekspansja terytorialna S艂owian, rozpocz臋ta w V wieku n.e.. gwa艂townie przyspieszy艂a proces r贸偶nicowania si臋 i rozpadu j臋zyka pras艂owia艅skiego. Ekspansja ta skierowana by艂a g艂贸wnie na po艂udnie W jej wyniku S艂owianie opanowali do VIII wieku ca艂y P贸艂wysep Ba艂ka艅ski z Peloponezem, gdzie tylko miasta pozosta艂y greckie, wie艣 natomiast by艂a ju偶 ca艂kiem s艂owia艅ska. Na Peloponezie jednak S艂owianie ostatecznie si臋 nic utrzymali wobec akcji rehel-Icnizacji przeprowadzonej przez cesarzy bizanty艅skich, nie utrzymali si臋 tak偶e na obszarze dzisiejszej Rumunii, gdzie ostatecznie, po kilku wiekach rywalizacji, g贸r臋 wzi臋艂a dawna zromanizowana ludno艣膰 pochodzenia dackiego. wreszcie w ko艅cu IX wieku zacz臋艂o si臋 wypieranie S艂owian z Niziny Pano艅skiej przez osiad艂e tam plemiona nieindoeuropcjskich W臋gr贸w - przybysz贸w z okolic Uralu Poza kierunkiem po艂udniowym ekspansja S艂owian skierowa艂a si臋 na zach贸d, gdzie zasiedlili obszary si臋gaj膮ce a偶 za Lab臋 (sk膮d jednak ju偶 w czasach historycznych zostali wyparci przez German贸w), a tak偶e dalej na wsch贸d, gdzie nawarstwiali si臋 na mieszkaj膮ce tam dot膮d ludy ba艂tyckie, fi艅skie, a艂tajskie (tureckie), a nu po艂udniowym wschodzie r贸wnie偶 ira艅skie. Tak rozleg艂e terytorium z natury rzeczy sprzyja艂o r贸偶nicowaniu si臋, a ostatecznie rozpadowi j臋zyka pras艂owia艅skiego. Mimo przesuni臋膰 terytorialnych niekt贸rych plemion (kt贸re na skutek tego wchodzi艂y w r贸偶ne, d艂u偶sze lub kr贸tsze, bli偶sze lub dalsze zwi膮zki to z tymi. to zn贸w z innymi s膮siadami) coraz wyra藕niej zacz膮艂 si臋 rysowa膰 podzia艂 na trzy zespo艂y dialekt贸w: zachodnio-, wschodnio- i po艂udniowos艂owia艅skich.

Tak膮 konfiguracj臋 s艂owia艅szczyzny ujawnia zmiana pras艂owia艅skich grup or i ol mi臋dzy sp贸艂g艂oskami (je艣li sp贸艂g艂osk臋 oznaczymy symbolem 7'. grupy te mo偶emy zapisa膰 jako TorT. To艂T). Rozwin臋艂y si臋 one inaczej na zachodzie, inaczej na po艂udniu, a jeszcze inaczej na wschodzie s艂owia艅szczyzny: na zachodzie grupy TorT.


Wyszukiwarka

Podobne podstrony:
skanuj0010 (349) Epoka pr/edpi艣mienna 18 baskijski) i po艂udniowo-zachodni膮 cz臋艣膰 Azji (g艂贸wnie j臋zyk
img130?0x581 Epoka pRtdpMmcM艂_ __ 18 baskijski) i po艂udniowo-zachodni膮 cz臋艣膰 Azji (g艂贸wnie j臋zyki In
Luksemburg Po艂udniowo-zachodnia cz臋艣膰 Luksemburga nazywana jest 鈥渒rajem czerwonej ziemi鈥. Dlaczego?
Inkowie, Inka, plemi臋 zamieszkuj膮ce po艂udniowo-zachodni膮 cz臋艣膰 Ameryki Po艂udniowej, kt贸re
Inkowie Inkowie (Inka) plemi臋 zamieszkuj膮ce po艂udniowo-zachodni膮 cz臋艣膰 Ameryki Po艂udniowej,
260 Epoka osma艅ska si臋 i spustoszy艂y szyickie mauzolea w po艂udniowo-zachodnim Iraku oraz zaj臋艂y 艣wi臋
149 8) do g贸rnego ko艅ca hali (Jawki), w po艂udniowo zachodniem ramieniu doliny Bia艂ego. Z hali tej&nb
skanuj0029 (128) Epoka pr/edpi艣mienna 56    O wiele wi臋cej wyraz贸w pras艂owia艅skich od
img50 艁膭K脫WKA WSPANIA艁A (Neophema splendia) 呕yje na terenach piaszczystych po艂udniowo zachodniej
Opracowanie charakterystyki zlewni bilansowej rzeki Nysy K艂odzkiej Na po艂udniowy - zach贸d od G贸r

wi臋cej podobnych podstron