img205

190

191

Tak musimy planować pracę, by starannie objaśnić z uczniami cele i rezultaty podjętych działań dramowych. Temat lekcji dramowych na ogól podaje się na końcu lekcji, po omówieniu ćwiczenia, tu dopiero następuje właściwy moment do jego zapisu i redagowania notatki, jeśli oczywiście wystarczy na to czasu. W przeciwnym wypadku uczniowie robią to w domu lub na kolejnej lekcji. Temat zajęć dramowych oddaje główną myśl problemu rozwiązywanego pod kierunkiem nauczyciela. Planując ćwiczenia, cały czas „kontrolujemy” sytuację, by spieszyć uczniom z pomocą i prze-.; ciwdziałać identycznym wariantom póz, rzeźb, improwizacji, fotograf)i iti. Dobrze jest wtedy podpowiedzieć grupom inne możliwości, by tworzone sytuacje były dynamiczne, oparte głównie na konflikcie (wewnętrznym., bądź zewnętrznym) i kontraście. W dramie się nie spieszymy, nie poganiamy uczniów, ale powinna być dyscyplina wewnętrzna i skupienie, stąd tak ważne jest planowanie i odpowiednia ilość czasu lekcyjnego. Dla organizacji naszych działań istotne będzie także to, czy nasi uczniowie zaczynają dopiero lekcje, czy przed chwilą mieli klasówkę z fizyki, a może nasza lekcja jest dla nich siódmą, ostatnią. W takiej sytuacji niezbędne będą ćwiczenia relaksujące, wyciszające. Dopiero po takim skupieniu uczniowie są w stanie skoncentrować się na pełnej roli zespołowej czy indywidualnej.

„Nauczyciel na zajęciach dramowych występuje w wielu rolach. Jest przede wszystkim animatorem i kreatorem sytuacji dramowych, a także inspiruje i stymuluje pomysły ucznia (...). Powyższe funkcje i role wymagają od nauczyciela nie tylko rzetelnego przygotowania, ale sprawności organizacyjnej, taktu pedagogicznego, otwartej postawy wobec uczniów i zaangażowania emocjonalnego. Powinien on być świadomy, że jego wizja zajęć nie jest jedyną propozycją i że spontaniczny udział młodzieży może ujawnić nowe aspekty rozwiązywania sytuacji i widzenia bohatera. Będzie musiał modyfikować przemyślaną wcześniej koncepcję i być przygotowany na improwizację” [29].

Osią dramaturgiczną dramy literackiej jest wydarzenie bardzo istotne w danym utworze, ważne z punktu widzenia rozwoju akcji i losów bohaterów, a stanowiące dla nas sytuację wyjściową dla planowanych ćwiczeń, poprzez które uczniowie mają poznać bliżej występujące postacie i motywy ich postępowania. Drama odwołuje się do skupienia, narastającego napięcia z punktem kulminacyjnym włącznie, konfliktu wewnętrznego i konfliktu interesów różnych osób, niespodzianki, tajemnicy i zaskocze

nia oraz kontrastu. Planując działania, dramowe należy te aspekty dramaturgii uwzględnić, choć na ogół przed przystąpieniem do dramy uczniowie znają już tekst lektury i niełatwo nam będzie wyzyskać np. moment zaskoczenia. Pomijam tu wprawki dramowe przygotowujące do tzw. dramy właściwej.

M. Gudro podkreśla, że drama i jej wszystkie ćwiczenia mają również charakter symboliczny. Podaje następujące przykłady ról o wymowie symbolu:

•    Penelopa tkająca bądź prująca gobelin, jako symbol wierności małżeńskiej;

•    Harpagon modlący się do pieniądza, klęczący przed dolarem, jako symbol skąpstwa, zachłanności i egoizmu [29].

Dla nauczyciela, który dopiero podejmuje wysiłek pracy z dramą mogą się przydać te wskazówki:

•    W miarę możliwości ćwiczenia dramowe dobrze jest wykonywać w krę-%u i w tymże krąęyr je omawiać;

•    leżeli uczniowie nie potrafią wejść w fikcję dramatyczną i pracować w rolach, nauczyciel powinien zainicjować improwizację, wchodząc w główną to\ą \hhhyc przywódcą ąrupy w rolach zespołowych;

•    Kiedy grupy przygotowują się do realizacji ćwiczenia, nauczyciel bardzo dokładnie kontroluje ich pracę, zadając pytania, doradzając, jaką formę zastosować, jaki pomysł (tu musimy pamiętać, że mówimy uczniom co mają robić, nie jak mają to robić; mają robić to, a nie pokazywać, że to robią);

•    Na początku każdej lekcji nauczyciel ustala z uczniami reguły pracy, słowa - klucze i inne znaki, za pomocą których inicjuje bądź przerywa ćwiczenie [29].