img242

20

1.5.5. Podsumowanie

Cechy jakościowe mają w wielu przypadkach bezpośrednie bądź pośrednie znaczenie gospodarcze np. umaszczenie u zwierząt futerkowych w przemyśle futrzarskim, wykorzystywane są również jako markery' zmian zachodzących w populacji. Niektóre cechy mają charakter śmiercionośny bądź osłabiający żywotność; inne np grupy krwi czy polimorfizm białek umożliwiają identyfikację zwierząt kontrolę pochodzenia, badanie związków z cechami produkcyjnymi, badanie genetycznego podobieństwa i pochodzenia ras.

1.6. Dziedziczenie cech ilościowych

Cechy ilościowe mają zasadnicze znaczenie gospodarcze (np. plenność, wydajność mleka, tempo wzrostu, wysadność wełny nieśność itp.). Mechanizm dziedziczenia się tych cech jest bardzo skomplikowany, ponieważ obok załozeń dziedzicznych na przejawianie się cechy wpływa środowisko oraz współdziałanie genotypu ze środowiskiem. Zmienność cechy ilościowej ma charakter ciągły (teoretycznie istnieje możliwość wystąpienia wszystkich wartości z pewnego przędz ału). aczkolwiek me zawsze wszystkie cechy uwidaczniają się fenotypowo w sposób ciągły (np płodność, przezywal-ność). Cecha ilościowa zależy od zmienności genetycznej oraz środowiskowej w przeciwieństwie do cechy jakościowej, której zmienność ma charakter skokowy, przyjmując tylko ścisłe określone wartości Określenie wpływu zmienności genetycznej jest niezwykle skomplikowane i w zasadzie możliwe jest tylko określenie wpływu tzw. zmienności genetycznej addytywnej spowodowanej działaniem genów addytywnych (kumulatywnych) Geny te wykazują wspólny kierunek działania na cechę a ich pojedyncze efekty sumują się

Przykład: Jeżeli założymy, że na grubość słoniny u świń wpływają geny znaczące (oznaczane wielką literą) pogrubiając ją o 0,5 cm każdy, oraz geny podstawowe wyznaczające grubość podstawową słoniny np. 2 cm, to horrozygota recesywna (aa bb) ma grubość słoniny = 2 crr Fenotyp osobników pochodzących z krzyżowania osobników posiadających same geny znaczące (AABB) oraz same geny podstawowe będzie następujący P:    AABB x aabb

4 cm 2 cm F,:    Aa Bb

3 cm

W hodowli zwierząt często występuje zjawisko zwane transgresją, polegające na występowaniu wśród osobników' pokolenia F₂ zwierząt o wartościach cech przekraczających zakres zmienności pokolenia rodzicielskiego i pokolenia F_n.

Można to prześledzić na uproszczonym przykładzie krzyżowania dwóch ras kur różniących się masą ciała Zakładamy, ze kury rasy bantamka charakteryzują się masą ciała 700 g, a kogut rasy hamburg masą ciała 1100 g Przyjmijmy ze każdy gen znaczący zwiększa masę ciała o 100 g, fenotyp podstawowy (homozygota recesywna) to 500 g. Krzyżujemy kury bantamki o genotypie aabbccDD (masa ciała = 700 g) z kogutem hamburgiem o geotypie AABBCCdd (masa ciała =1100 g).

P aabbccDD ( 700 g) x AABBCCdd (1100 g)

F, AaBbCcDd (900 g)

Fj aabbccdd (500 g), aabbocDd (600 g).........AABBCCDd(1200 g), AABBCCDD (1300g)

W pokoleniu F, otrzymamy heterozygoty AaBbCcDd o masie ciała - 900 g, fenotypowo pośrednie między rasami wyjściowymi Gdy będziemy kojarzyć osobniki z pokolenia I ,, to w pokoleniu F₂ otrzymamy osobniki o masie ciała mniejszej i większej mz ras wyjściowych (pokolenia rodzicielskiego) np. będą kury AABBCCDD (1300 g) oraz kury anbbccdd (500 g) Jest to następstwem zmienności transgresywnej 1.7. Pytania i zadania

1    Wyjaśnić znaczenie następujących terminów a) homozygota, b) genotyp, c) dominowanie, d) allele. e) dziedziczenie typu „pisum" i .zea", f) Crossing over g) autosomy. h) epistaza, i) plejotropia, j) geny kumulatywne

2    Brak skrzydeł (v) u Drosophiia melanogaster jest recesywną formą skrzydlatości (V) W potomstwie skrzydlatych owadów pojawiło się 240 osobników bezskrzydłych 1760 skrzydlatych. Jaki był fenotyp rodziców ? Przedstawić schemat dziedziczenia z podaniem liczebności. Jak sprawdzić czy skrzydlaty owad jest homo- czy hetero-zygotą?

3    Homozygoty z recesywnymi genami c. d krzyżowano z dominującymi homozygotami C D. następnie mieszańce kojarzono testowo otrzymując potomstwo o 4 różnych fenotypach w nierównej liczebności Jak zinterpretować ten wynik?

4    Daltonizm warunkowany jest recesywnym genem sprzężonym z chromosomem płci X Kobieta z normalnym wzrokiem, której ojciec był daltonistą ma dzieci z mężem o normalnym wzroku, którego ojciec również był daltonistą. Jaki może być wzrok dzieci? Przedstaw schemat dziedziczenia

2. OCENA WARTOŚCI HODOWLANEJ ZWIERZĄT GOSPODARSKICH 2.1. Uwagi ogólne

Praca hodowlana zmierzająca do doskonalenia pogłowia składa się z trzech zasadniczych etapów oceny zwierząt, selekcji oraz doboru par do rozpłodu

Wartość hodowlana jest to zdolność osobnika do określonej produkcyjności utrwalona genetycznie i przekazywana na potomstwo Założeń genetycznych wyznaczających cechy ilościowe nie można zmierzyć bezpośrednio, a jedynie oszacować z mniejszą bądź większą dokładnością na podstawie użytkowości własnej osobnika albo użytkowości osobników z nim spokrewnionych. Związane jest to z tym, ze istnieje współzależność między genotypem każdego osobnika a genotypami i fenotypami osobników z mm spokrewnionych czyli posiadających pewien procent wspólnych genów Ponadto trzeba pamiętać, że założenia genetyczne będą dotyczyć w zasadzie tej części genotypu, która wyznaczana jest przez geny addytywne albowiem tylko ta część w niezmienione! postaci przekazywana jest na potomstwo

Wartość użytkowa jest to ilość, jakość albo ilość i jakość produktu dla którego zwie-izę |est utrzymywane ( np wydajność mloka wysadność wełny meśność itp ). Trzeba pamiętać, że na wartość użytkową oł>ok założeń dziedzicznych wpływa w dużym stopniu środowisko