img258 (8)

pauzie i wygłos przed nią nazywa się absolutnym): np. poi. rzeki [żek], poszedł [pośet].

Nie ma w języku hiszpańskim także uproszczeń spółgłoskowych typu twardy [tfardy] (tzw. asymilacja postępowa, o której będzie mowa niżej).

Zbieżność hiszpańskiej i polskiej bazy artykulacyjnej przejawia się natomiast w dużej precyzji ruchów koniuszka języka, aczkolwiek wydaje się, iż w języku hiszpańskim jego aktywność jest większa, a ruchy są bardziej precyzyjne (np. przy artykulacji nieistniejących w języku polskim międzyzębowego [0] i dziąsłowego [s] w wyrazach typu cinco i sol).

5. Transkrypcja fonologiczna i fonetyczna

Różnica między transkrypcją fonologiczną, a fonetyczną polega na tym, że pierwsza przedstawia w sposób graficzny fonemy, a druga składa się ze znaków reprezentujących konkretne realizacje tych ostatnich, czyli alofony. Jest zatem oczywiste, iż transkrypcja fonologiczna zawiera znacznie mniej znaków, niż fonetyczna. W języku hiszpańskim wyróżnia się zazwyczaj 24 fonemy: 19 spółgłoskowych /p, b, t, d, k, g, f, 0, s, j, x, c, m, n, p, 1, X, r, r/ i 5 samogłoskowych /i, e, a, o, u/. Ilość znaków transkrypcji fonetycznej może być różna i zależy od celów każdego konkretnego opisu lub podręcznika (decydują o tym wstępnie przyjęte kryteria lingwistyczne).

Różne typy transkrypcji fonetycznej z reguły powstają w oparciu

0    Międzynarodowy Alfabet Fonetyczny (Alfabelo Fonetico Inter-nacional) zatwierdzony przez Międzynarodowe Towarzystwo Fonetyczne (Asociación Fonetica Internacional). W językoznawstwie hiszpańskim stosuje się 3 rodzaje transkrypcji fonetycznej, które różnią się stopniem dokładności w odtwarzaniu alofonów.

Pierwszy typ, tzw. szeroki (hiszp. ancho) jest najmniej dokładny

1    uwzględnia tylko takie alofony jak 0, w, i, u m, q]. Drugi typ, tzw. pól wąski (hiszp. semiestreclio), nie bierze pod uwagę stopnia otwarcia i zamknięcia samogłosek. Trzeci typ, tzw. wąski (hiszp. estrecho), odtwarza alofony pominięte przez dwa pierwsze.

Najbardziej rozpowszechniony jest drugi typ. Reprezentuje on wszystkie alofony istotne z punktu widzenia glottodydaktyki. Stosują go np. Antonio Quilis i Joseph A. Femandez w monografii przeznaczonej przede wszystkim dla osób posługujących się językiem angielskim (Curso de fonetica y fonologia espańolas, 9^a. ed., Madrid, C.S.I.C., 1979). W niniejszym podręczniku wykorzystano transkrypcję fonetyczną stosowaną przez tych autorów, a pewne modyfikacje sprowadzają się do rzeczy następujących:

1.    nie używamy znaków [j, J, n, p];

2.    używamy znaku [0] przedstawiającego dźwięczny alofon fonemu /0/;

3.    alofon [ó] klasyfikowany jest jako szczelinowy i zębowy;

4.    najważniejsza zmiana polega na zastąpieniu znaku [/(] w wyrazach typu calle [ka/(e] przez [j], o czym będzie mowa niżej.

Poniższe zmiany, polegające głównie na zmniejszeniu ilości znaków, nie są dziełem przypadku. Wydaje się, iż ze względów praktycznych ilość ta powinna być zredukowana do możliwie jak najmniejszej liczby. Rozbudowany alfabet fonetyczny utrudnia opanowanie fonetyki praktycznej i staje się niekiedy celem samym w sobie. Mając jednak na uwadze to, iż znaki te spotkać można w różnych opracowaniach teoretyczno-naukowych, umieszczamy odpowiednie wzmianki w późniejszych rozdziałach.

Będziemy posługiwać się zatem następującą transkrypcją fonetyczną:

Litera	Głoska znak transkrypcji	Przykłady
A a	a	capa [kapa]
B b	b, (3	barco [barko], sabana [saDana]
Cc	G, k	cinco [Gigko]
Ch ch	c	chitio [dno]
D d	d, ó	dedo [deóo]
Ee	e	teclio [teco]
F f	f	fino [fino]
Gg	g. y, X	gola [góta], pago [payo], gira [xira]
H h	—	liombre [ómbre]
I i	i, i. j	pino [pino], baile [baile] dianie [djente]
Jj	X	jinete [xinete], ajuste [axuste]
K. k	k	kilovaiio [kiloBatjo]

2 - Fonetyku liUzpuńska 17