img030

282 Aneksy. Międzynarodowe organizacje i ugrupowania gospodarcze...

ków Funduszu. Z organizacji, w której powstanie były zaangażowane 44 kraje, MEW rozrósł się do instytucji skupiającej w połowie 2005 r. 184 państwa.

Obecnie największe znaczenie ma działalność MFW w sferach nadzorczej, finansowej oraz w zakresie pomocy technicznej. Działalność nadzorcza MFW ma na celu zapewnienie efektywnego funkcjonowania międzynarodowego systemu walutowego. Fundusz sprawuje nadzór nad polityką kurkową członków, a zwłaszcza nad przestrzeganiem przez nich zasad zapisanych w znowelizowanym artykule IV statutu organizacji². Zasady nadzoru zostały sprecyzowane w 1977 r., kiedy to Rada Wykonawcza Funduszu uznała, że ocena polityki kursowej wymaga całościowej analizy sytuacji ekonomicznej i polityki gospodarczej kraju.

Fundusz pełni swoje funkcje nadzorcze przede wszystkim przez tzw. konsultacje. Misje Funduszu, składające się z grupy ekspertów, regularnie (przeważnie raz w roku) odwiedzają każdy kraj członkowski, aby zebrać dane opisujące jego sytuację gospodarczą i odbyć: dyskusje z przedstawicielami rządu i banku centralnego ha temat prowadzonej polityki gospodarczej. Raporty sporządzane przez misje Funduszu są materiałem do dyskusji w Radzie Wykonawczej MFW i podstawą formułowania ewentualnych zaleceń dla władz danego kraju.

Działalność nadzorcza MFW obejmuje całokształt polityki gospodarczej kraju członkowskiego. Przeglądowi MFW podlegają nie tylko polityka kursowa, monetarna i fiskalna kraju, ale również takie obszary, jak polityka strukturalna, kwestie związane z funkcjonowaniem sektora finansowego czy też sprawy instytucjonalne ,(np. ocena niezależności banku centralnego). Po fali kryzysów walutowo-fian-sowych, jakie w latach 90. XX w. dotknęły wiele gospodarek o tzw. rynkach wschodzących, Fundusz kładzie duży nacisk na identyfikację czynników, które mogą się stać potencjalnym źródłem gwałtownego odpływu kapitału zagranicznego z kraju.

W ramach sprawowanych funkcji nadzorczych MFW dokonuje także przeglądu aktualnych tendencji występujących w gospodarce światowej. Mają temu śłużyć przygotowywane przez ekspertów MFW raporty World Economic Outlook oraz Global Finacial Stability Report, Pierwszy ż raportów, publikowany dwa razy w roku, zawiera dane i prognozy ekonomiczne dotyczące gospodarki światowej, poszczególnych krajów i regionów, a także przedstawia analizy wybranych problemów. Drugi, przygotowywany raz na kwartał, skupia się na ocenie bieżących warunków panujących na globalnych rynkach finansowych, zwłaszcza na identyfikacji potencjalnych czynników, których istnienie może doprowadzić do kryzysów³.

Ważną formą nadzoru sprawowanego przez MFW są dyskusje Rady Gubernatorów i Rady Wykonawczej Funduszu na tematy związane z funkcjonowaniem międzynarodowych rynków kapitałowych i rozwojem gospodarki światowej. Przedstawiciele MFW biorą również udział w spotkaniach takich grap państw, jak grupa G-7 czy ugrupowanie APEC⁴.

Drugim, niezwykle istotnym obszarem działalności MFW, jest pełnienie przypisanej mu funkcji finansowej. Olbrzymie znaczenie odgrywa tutaj działalność

I

I.

I

i

i

Aneks B. Międzynarodowy Fundusz Walutowy (MFW) 283

kredytowa MFW, polegająca na dostarczaniu krajom członkowskim dodatkowycł środków na finansowanie deficytów bilansów płatniczych. Działalność kredytowi MFW w myśl artykułu I statutu organizacji ma umożliwić członkom „korygowanie szkodliwych odchyleń bilansów płatniczych bez uciekania się do stosowana środków niszczących narodową i międzynarodową prosperity". Działalność kredytowa MFW jest finansowana przede wszystkim z zasobów własnych Funduszu pochodzących ż wpłat kwot udziałowych przez kraje członkowskie. Przed 1 kwiet-' nia 1978 r., a więc do dnia wejścia w życie drugiej poprawki do statutu MFW, 25% kwoty wpłacane było w złocie, a 75% w walucie narodowej kraju członkowskiego. Od 1 kwietnia 1978 r. 25% kwoty jest wpłacane w SDR lub w walutach swobodnie wymienialnych, pozostała część w walucie narodowej⁵. Od wielkości kwoty zależą rozmiary pomocy finansowej, jaką kraj może uzyskać od MFW, liczba jego głosów w organizacji, a także udział w alokacji SDR.

Zasoby własne Funduszu mogą być w razie konieczności uzupełnione środkami pożyczonymi przez MFW_; W 1962 r. Fundusz podpisał z 10 krajami uprzemysłowionymi tzw. Ogólne Porozumienia Pożyczkowe (General Arrangemenls la Borrow — GAB), które dają mu możliwość pożyczania — do określonych sum — walut własnych tych krajów⁶. Z kolei, po kryzysie walutowo^:finansowym w Meksyku w latach 1994-1995, Fundusz zawarł tzw. Nowe Porozumienia Pożyczkowe (New Arrangemenls lo Borrow — NAB), w ramach których może uzyskać dodatkowe środki od 26 krajów i instytucji w sytuacji wystąpienia zakłóceń w funkcjonowaniu międzynarodowego systemu walutowego. Niezależnie od porozumień GAB i NAB Fundusz może pozyskiwać środki również z innych źródeł, w tym na rynkach prywatnych.

Pomoc finansowa Funduszu wobec krajów mających problemy płatnicze polega na umożliwieniu im zakupu potrzebnej waluty za walutę narodową (tzw. prawa ciągnienia). Zwrotu pozyskanych środków dokonuje się w ramach transakcji odwrotnej, tzn. odkupienia własnej waluty za walutę wcześniej zakupioną. Z technicznego i prawnego punktu widzenia transakcje polegające na dostarczaniu środków finansowych przez Fundusz krajom przeżywającym trudności płatnicze nie są więc kredytami (chociaż posiadają pewne ich cechy). Dla uproszczenia wywodów w literaturze przedmiotu powszechnie określa się je mianem kredytów.

Najłatwiejsze jest pozyskanie środków z MFW w ramach transzy rezerwowej (reserve tranche), odpowiadającej różnicy między wysokością kwoty udziałowej a zapasem waluty własnej kraju członkowskiego, będącej w posiadaniu Funduszu (z wyłączeniem kwot ewentualnych ciągnień dokonanych przez samego członka). Ponieważ różnica ta jest wliczana do aktywów rezerwowych danego kraju, ciągnienie w ramach transzy rezerwowej odbywa się w sposób automatyczny, bezwarunkowy i bezpłatny. Pełne wykorzystanie transzy rezerwowej oznacza zwiększenie zasobów waluty własnej kraju w Funduszu.do 100% kwoty udziałowej.

Możliwości skorzystania z dodatkowych ciągnień dają transze kredytowe. Początkowo MFW udostępniał środki w ramach czterech kolejnych transz kredylo-