IMG37 (10)

IKARIOS 160

Powiadano też, że Oedal i Ikar umknęli z Krety na statku żaglowym. Każdy z nich miał swój statek. Właśnie Dedal miał wynaleźć żagiel. Ikar nie umiał jednak sterować i statek jego zatonął. Mówiono też, że dobijając do Ikarii nieostrożnie wyskoczył ze statku i utonął. Wszystkie te wersje mitu mają na celu pomniejszenie niezwykłego charakteru tego wydarzenia poprzez usunięcie epizodu związanego ze skrzydłami.

Na jednym z przylądków Morza Egejskiego pokazywano grób Ikara. Mówiono, że Dedal wzniósł na Wyspach Bursztynowych dwie kolumny, jedną na cześć syna, a drugą noszącą imię samego Dedala. Miał on też na bramie świątyni Apollona w Kyme własnoręcznie przedstawić smutny los swego syna.

Ikar uchodzi niekiedy za wynalazcę ciesiołki.

2. Mitologia zna też innego Ikara, króla Karii, którego kochanką była — Teonoe, córka Testora i siostra Kalchasa. js

I. //. II145 i schol. adhr.; Apd. Ep. 112; Str. XIV 1,19, p. 639; Luc. Gai! 23; Air. Ariab. VH20,5; X. Mem. IV 2.33; D. S. IV 77,9; TzeL CM 1498 n.; App. narr. 5 (w; Westcrm. Myifu, p. 373): Ov. Met. VUI183 n.; Fab 40;Sen-, in Verg. Aen. VI !4;Paus. IX 11,4 n.;Steph.Byz. s. v. \tjc70i; Plin. VII 56.168; Suet Nero 12. 2. Hyg. Fab. 190.

IKARIOS (iKÓpioę)-1. Pierwszym z herosów tego imienia jest Ateńczyk, ojciec -* Erigone. który miał za rządów Pandiona w Atenach wprowadzić w Grecji hodowlę winnej latorośli.

2. Inny Ikarios miał być synem Perieresa i wobec tego potomkiem herosa Lakedąjmona. Co do osoby jego ojca istnieją różne tradycje. Często jako jego ojca wymienia się nie Perieresa, lecz Ojbalosa (tab. 6). Zgodnie z tą wersją mitu -» Perieres jest ojcem Ojbalosa, a sam pochodzi od Eola (tab. 8).

Ikarios i brat jego Tyndareos mieli przyrodniego brata Hippokoonta, którego ojciec ich spłodził z nimfą imieniem Bateja. Tenże Hippokoont, wspomagany przez swych synów, wygnał ich z Lacedemonu. Schronili się więc w Pleuron, u Testiosa. Pozostawali tam aż do czasu, gdy Hippokoonta i jego synów zabił -* Herakles. (-* Kefeus). Tyndareos powrócił więc do Sparty, gdzie odzyskał władzę, podczas gdy Ikarios pozostał w Akamanii. Poślubił tam Polykaste, córkę Lygajosa; ze związku tego narodziło się troje dzieci: córka Penelopa i dwóch synów, Alyzeus i Leukadios, eponim wyspy Leukady.

Zgodnie z inną tradycją Ikarios miał powrócić wraz ze swym bratem do Lacedemonu i poślubić najadę imieniem Periboja; mieli pięciu synów: Toasa, Dama-sipposa. Imeusimosa. Aletesa, Perileosa oraz córkę Penelopę(tab. 19). Powiadają, że Ikarios wyznaczył swą córkę jako nagrodę w biegu, do którego stanąć musieli starający się o jej rękę. Zwyciężył Odyseusz. Mówi się jednak także, że do małżeństwa tego doprowadził ojciec Heleny a wuj Penelopy, Tyndareos. Uzyskał on dla Odyseusza rękę bratanicy, by wynagrodzić gp za radę, której mu Odys udzielił. Zmusił on bowiem wszystkich ubiegających się o rękę Heleny do przysięgi, która miała wykluczyć wszelkie spory od chwili, gdy Helena wybierze męża. Po ślubie Ikarios poprosił Odyseusza, by osiadł przy nim wraz z żoną. Odyseusz odmówił, a kiedy Ikarios nalegał, polecił Penelopie, by dokonała wyboru pomiędzy ojcem a mężem. Penelopa nie odpowiedziała. ale zaczerwieniła się i zasłoniła twarz zasłoną. Ikarios zrozumiał, że córka dokonała wyboru, i odszedł, a na miejscu tego wydarzenia wzniósł świątynię Wstydu.

Lokalna tradycja łacedemońska podawała, że Ikarios sprzymierzył się z Hippokoontem i wystąpił przeciw -» Tyndareosowi. Miał mu pomóc wygnać Tynda-reosa z Lacedemonu. wzniecając rozruchy. Tyndareos schronił się wtedy w Pellene. js

1. Ath. XIV 10; Ael. NA VII28; Luc. Salt. 40; Hyg. Astr. 114; Fab. 130; Apd. Bibl. III 14. 7; Paus. 15,2-4; Schol. in. II. XXII 29; Serv. in Verg. Georg. 167;218; II389;Ov. Met. VI 126; X 451. 2. Apd. Bibl. 19,5; III 10,3 n.; Tzct. inLyc. 511: Schol. inE. Or. 457; Paus. III 1,4; 12, l;20,10 n.; VIII34,4; Str. X 2,9 p. 452; 24, p. 461; Od. II51; XV 15 i schol.; Ath. XVIII 597 e.

IKMALIOS (liąiakioę) - rzemieślnik z Itaki, zbudował łoże Penelopy i przystroił je kością słoniową i srebrem, js

Od. XIX 57; Eust. 1855, 16 n.

IKSJON (lęicoy) - Co do jego pochodzenia tradycje tą sprzeczne. Najczęściej przyjmuje się, że jest synem Flegyasa, a więc bratem -» Koronis. Niekiedy uchodzi też za syna Aresa, albo Aetona, albo Antiona lub Pisjona. Matką jego była Perimele (tab. 23). Panował'w Tesalii nad Lapitami. Poślubił Dię, córkę króla Dejo-neusa. Starając się o jej rękę wiele obiecywał Dejoneu-sowi, kiedy ten jednak upomniał się po ślubie o należne mu dary, Iksjon pchnął go zdradziecko do rowu wypełnionego rozżarzonymi węglami. W ten sposób dopuścił się nie tylko krzywoprzysięstwa, lecz także morderstwa, i to na członku własnej rodziny. Nikt przed nim nie ośmielił się popełnić tak niecnej zbrodni, podwójnego świętokradztwa: członków tej samej rodziny łączy przecież więź religijna - składają oni ofiary tym samym bóstwom opiekuńczym. Haniebny czyn Iksjona wywołał taką zgrozę, że nikt nie chciał się podjąć zgodnego z obyczajami oczyszczenia. Spośród bogów jeden tylko Zeus ulitował się nad nim i oczyścił go, uwalniając od obłędu, który owładnął nim w wyniku tej zbrodni. Iksjon odpłacił swemu dobroczyńcy straszliwą niewdzięcznością. Miał czelność zakochać się w samej Herze i dopuścił się nawet próby gwałtu. Zeus (lub sama Hera) stworzył obłok w kształcie bogini; z nim to połączył się Iksjon i spłodził syna, Centaura, ojca centaurów (być może jednak Iksjon jest ojcem także i centaurów). Widząc to nowe świętokradztwo Zeus postanowił wymierzyć mu karę: przywiązał go do płonącego, bez przerwy wirującego koła, i rzucił je w przestworza. Niegdyś, po dokonaniu oczyszczenia, Zeus dał mu skosztować ambrozji i w ten sposób zapewnił Iksjonowi nieśmiertelność. Iksjon musi więc znosić swą karę bez nadziei na to, by kiedyś nadszedł jej kres. Tak to jego niewdzięczność doprowadziła do tego, że nawet łaska jego dobroczyńcy obróciła się przeciwko niemu.

Miejscem kaźni Iksjona jest często Podziemie, Tar-tar, gdzie odbywają karę wielcy zbrodniarze.

Iksjon jest ojcem Pejritoosa, przyjaciela Tezeusza.

js

Apd. Ep. 120; Pi. P. 2,39 n. i schol.: A. Eum. 440; 718; niezach. irag. lxion fTGF. Nauck, p. 22); S. Pb. 679 n.: Schol. in II. I 268; E. niezach. tragedia /.vion,TGF (Nauck), p. 389 n.; Schol. inE.Ph. 1185; A. R. III 62 i schol. D. S. IV 69; Hyg. Fab. 14; 62; Luc. DDeor. VI, p. 216 n. i schol.; Verg. Georg. IV 484; Sir. IX 5,19. p.439; — Centaury i G. Dumezil, op.

it., ad loc.

*1LIA (lXta)-to często imię Rei Sylwii, matki Romulusa i Remusa- Niektórzy mitografowie staro-

INACHOS

161

żytni usiłują odróżnić w mitach o założeniu Rzymu te, w których matka Romulusa nazywa się Rea, od tych, w których występuje Ilia (tzn. Trojanka, kobieta z Ilionu). Według nich imię liii występowało w mitach, w których matka Romulusa była córką Eneasza i Lawinii. Jakiekolwiek by jednak było pochodzenie liii, mit pozostaje ten sam: Rea-Uia zawsze jest umiłowaną Marsa; ze związku ich rodzą się bliźnięta; Amulius, król Alby, w obawie przed dziećmi, które mogłaby mieć, gdyby wyszła za mąż, przeznaczają na westalkę, strzeże jej jak więźnia, lub wreszcie nakazuje wrzucić ją do Tybru. Powiadają, że bóg rzeki zapewnił jej nieśmiertelność i poślubił ją (-» Rea). js

Veig. Aen. I 274; VII 659; Serv. in Verg. Aen. I 273; III 333; VI 778; Hy%.Fab. 252; Fest. p. 267 M.; Plu. Rom. 3;Conon48; Ael. W VI,p.510 o.; D. H. 173; Ck. Div. 120,40; Porph. in Hor. Carm. I 2; Ov. Fast. II 598; — Romulus, Rea Silva.

ILIONE (lX.ióvą)-jest najstarszą córką Priama i Hekabe, zoną -» Polymestora (-* Deipyle). js

Verg.Ae/i.I653;Serv.inVerg.Aen. III l5;49;I6S3;Hyg. fab. 90; 109; 240; 243; 254; Hor. Sal. II 3,61 i schol.

ILIONEUS nXiovKt)c) - Nazywali się tak:

1.    najmłodszy syn Niobe i Amtiona,

2.    syn Trojanina Forbasa,

3.    towarzysz Eneasza,

4.    i wreszcie starzec z Troi, zamordowany przez Diomedesa w czasie plądrowania miasta, js

1.0v. Met. VI 26l. 2.// XIV 489 n. 3. Verg. Aen. 1120; 521; IX $01. 4.Q. S. XIII 181.

ILLYRIOS (lAAupioę)-jest najmłodszym synem Kadmosa i Harmonii; narodził się w czasie ich wyprawy przeciw Illirii. Od niego właśnie pochodzi nazwa tej krainy. (-» Galateja)./s

Apd. Bibl. III 5, 4; Steph. Byz. s. v. 1XX6pid; por. Str. VII 7, 8. p. 326.

ILOS ORoę) - to imię, które dwukrotnie pojawia się w rodzie królewskim w Troi.

1.    Pierwszym bohaterem tego imienia jest jeden z czterech synów Dardanosa (tab. 7), zmarły bezpotomnie.

2.    Owa pokolenia później nazywa się tak jeden z synów Trosa i Kalliroe (tab. 7); braćmi Ilosa byli Assarakos i Ganymedes, a siostrą -* Kleopatra, lios poślubił Eurydikę, córkę Adrasta (według Apollodoro-sa); synem ich był Laomedont. Ten spłodził pięciu synów, m.in. Podarkesa, zwanego Priamem, oraz trzy córki, w tym Hesjone. Iłos miał oprócz syna Laome-donta także córkę Temiste, która poślubiła Kapysa (syna Assarakosa); była więc babką Eneasza. Iłos ten jest wspólnym przodkiem rodów Priama i Eneasza, do których należała kolejno władza w Troi.

Troję (Ilion) założył Iłos w następujących okolicznościach: przybył z Troady, skąd pochodził, do Frygii i tam wziął udział w igrzyskach urządzanych przez króla tego kraju. Zdobył wówczas nagrodę w postaci piętnastu młodych niewolników obojga płci. Król za radą wyroczni dołączył do nagrody łaciatą krowę. Polecił llosowi podążać za zwierzęciem i w miejscu, w którym się ono zatrzyma, wznieść miasto. Krowa skierowała się na północ i zatrzymała się na wzgórzu zwanym Wzgórze Ate, we Frygii. Tam właśnie spadła — Ate (tzn. Zaślepienie), strącona z niebios przez Zeusa. Ilos zbudował więc w tym miejscu miasto, które nazwał llionem (późniejsza Troja). Leżało ono w dolinie Skamandra, niedaleko od Dardanos, miasta zbudowanego na górze Ida przez — Dardanosa.

W jakiś czas po wzniesieniu Ilionu Zeus zesłał na prośbę Ilosa znak, by okazać w ten sposób swą przychylność i utwierdzić go w wyborze miejsca. Pewnego ranka Ilos znalazł przed swym namiotem posąg, w cudowny sposób zesłany z niebios, palladion. Postać mierzyła trzy łokcie wysokości, stopy jej były złączone. W prawej ręce dzierżyła włócznię, w lewej kądziel i wrzeciono (-» Palladion). Wyobrażała ona boginię Pal-łas-Atenę. Ilos zbudował dla posągu świątynię - wielką świątynię Ateny w Troi. Zgodnie z innymi tradycjami statua ta spadła z nieba przez dach świątyni, w czasie gdy budowa jej nie była jeszcze ukończona, i sama zajęła miejsce w sanktuarium. Według innego mitu Ilos miał ocalić palladion w czasie pożaru świątyni; wyniósł je z płomieni, ponieważ jednak nie wolno było oglądać boskiego wizerunku, stracił wzrok. Atena dała się później przebłagać jego modłom i zwróciła mu wzrok, gdyż jego świętokradztwo było usprawiedliwione.

Wedle niektórych autorów Ilos walczył przeciw Tantalowi i Pelopsowi, odpowiedzialnym za porwanie jego syna, Ganymedesa, i zmusił ich do udania się na wygnanie.

3. Trzeci bohater tego imienia wymieniany jest w Odysei', pochodził z rodu Jazona. Powszechnie przyjmuje się, że był synem Mermerosa, a wnukiem Feresa 2, którego rodzicami byli Jazon i Medea. Wedle tej wersji mitu Mermeros i Feres nie są więc dziećmi Medei, zabitymi przez nią (lub przez Koryntian) równocześnie ze zgładzeniem Glauke (- Medea. Jazon oraz tab. 21). Ilos ten władał w Efyrze w Elidzie. Jemu Medea przekazała sekret przyrządzania niezawodnej trucizny. Odyseusz przed wyprawą pod Troję udał się do niego, by prosić go o truciznę, którą chciał zatruć swe strzały, by jeszcze pewniej niosły śmierć. Ilos jednak odmówił mu przez wzgląd na prawo bogów, js

1.    Apd. Bibl. III 12,2. 2. Apd. ibid.; // XX 215 n.; 232 n.; Steph. Byz. s< v. Anótopoę ilitov; Lyc. 29;Tzet. adloc.\ D. S. IV 74 n.; Plu. Parali min. Gr. et Rom. 17; Paus. II22,3. 3. Od. 1259; II328 i Eust. do tych obu miejsc; por- Str. VIII 3.5, p. 338 (o mieście Efyra).

IMBRASOS fUi|3pa0oę)-to; 1. rzeka na wyspie Samos, której bóg, noszący to samo imię, jest synem Apollona i nimfy Okyrroe.

2.    Jeden z wodzów trackich, którego syn, Pejroos, występuje w Iliadzie, js

1. Ath. VII283 e. 2. ILIV 520.

INACHOS (lvaxoę)-jest bogiem rzeki w Aigoli-dzie. Opowiada się, że panował niegdyś w tym kraju i że miał ze związku z Melią, córką Okeanosa, dwóch synów: Foroneusa i Ajgialeusa (tab. 17). Sam był synem Okeanosa i Tethys. Wedle tradycji mieszkańców Argos żył jeszcze przed pojawieniem się ludzi na ziemi. Pierwszym człowiekiem miał być jego syn Foroneus. Wedle innych mitów Inachos był współczesny -+ E-richtoniosowi i -* Eumolposowi, zamieszkałym w Atenach i Eleusis. Mówi się także, że po potopie Deuka-liona miał zgromadzić ludzi i umieścić ich w dolinie rzeki, której nadał swe imię na pamiątkę swego miłosiernego czynu. Kiedy Hera i Posejdon spierali się o władzę nad Aigolidą, sędzią tej waśni obrano obok Keftsosa i Asteriona właśnie Inachosa. Wyrok jego