IMG!43 (2)

konuje bohater epizodu — huzar. Zarówno zuchwała fanfaronada huzara, jak i pełne humoru przedstawienie strachów odpowiada duchowi estetyki kuglarskiej. Oczywiście jednak humor Puszkina, grawitujący ku romantycznej ironii, ma mało wspólnego z kuglarską krotochwilą z Cara Maksymiliana, która wchłonęła ten wiersz. Nawet w tych wariantach, w których wiersz Puszkina został stosunkowo mało zmieniony, publiczność wychowana na folklorze interpretuje go swoiście, zwłaszcza gdy wygłaszany jest przez artystów ludowych i odbierany na tle poprzedzających go numerów. W innych wariantach ta zamiana funkcji odbija się bezpośrednio na formie: charakterystyczny dla poemaciku Puszkina dialogiczny styl zostaje łatwo zastąpiony ludowym wierszem mówionym, i z utworu poetyckiego zostaje tylko pozbawiony motywacji schemat treściowy, do którego przyczepiony jest szereg typowo kuglarskich dowcipów i kalamburów.

Choć losy literatury pisanej i poezji ustnej są z sobą splecione, choć ich wzajemne wpływy były ciągłe i intensywne, choć folklor często operował materiałem literackim, a literatura ludowym, to jednak nie mamy prawa zacierać zasadniczej granicy między poezją ustną a literaturą pisaną w imię genealogii.

Prócz twierdzenia o samorodności drugim poważnym błędem romantycznej charakterystyki folkloru była teza, że jego autorem, podmiotem twórczości zbiorowej może być tylko lud nie podzielony na klasy, rodzaj zbiorowej osobowości o jednej duszy i jednym światopoglądzie, społeczność nie znająca indywidualnych przejawów ludzkiej działalności.

To niero/Hyiplnp skojarzenie twórczościj^Morowej z „pierwotną wsgólixotą kulturową” spotykamy w naszycK cza-sacITb TŚfaumanna i w jego szkole, która w wielu punktach zbliża się do romantyków. „Nie ma tu jeszcze indywidualizmu. Nie należy się obawiać porównań ze_ świątęm zwierzęcym: przeciwnie, 6iTlvła§nie dostarcza najbliższych paraleli [...] P^rawri^,y"^17Q    Indowa jest sztuką wspólnoty, taką

samą jak ta. której wytworami są gniazda jaskółcze, komór-ki pszczele, muszle ślimacze¹ [...] Wszyscy są porwani jed-

nym

wspó

mi i

vtrłaś< tów języji dobn To Si

toino jsjąc rowa tej i< siejs; jące skie gun ku n a wi spod Isl czyć że f i lite stwa spełi

^ad.

stalu

Pr

a §

n

1

H. Naumann, primitive Gemelnschaftskultur, Jena 1921, s. l⁹⁰-