IMG51 (7)

LAODOKOS 202

LAODOKOS 202

3.    Pośród córek Agamcmnona i Klytajniestry występuje Laodike. której miejsce w tragediach i w nowszych postaciach mitu zajęła — Ełektra (tab. 2).

4.    Laodike to także imię „najpiękniejszej z córek Priama i Hekabe". Zamężna za Helikaonem. Późniejsi od Homera pisarze opowiadaj!), że jako młoda dziewczyna była zakochana w — Akamasie, jednym z synów Tezeusza. gdy przybył do Troi z pierwszym poselstwem żądającym zwrotu Heleny. Miała z nim syna Munitosa. Później, po upadku Troi, kiedy Laodike uciekała przed zwycięzcami, pochłonęła ją ziemia, bg

I. Apd BM III 9.1. 2. Paus. VIII 5.3; 53. 7. 3. II. IX 145 i schol.; 287. 4. // III 124; VI252; Hy*. Fab. 90; 101; Apd. Bibl. II 12, 5.: Ep.

V 23; Parth. 16; Tael. ia Lyc. 314; 447; 495; Post bom. 736; PI u. Thes. 34; Cim 4; Paus. X 26.3: Q. S. XIII 544 n.

LAODOKOS (AaóSoicoę) - Pomiędzy innymi herosami tego imienia najsławniejszy jest jeden z trzech synów Apolłona i Ftyi, brat Dorosa i Polypojtesa. Panował wraz z nimi w kraju kuretów na północ od Zatoki Korynckiej. Trzej bracia przygarnęli Ajtolosa, wygnanego z Elidy, lecz źle im odpłacono za gościnność. Ajtolos zgładził wszystkich trzech i zagarnął królestwo, bg

Apd. Bihl. I 7,6.

LAOKOON (Aookóo)v)- 1. Syn Kapysa (według mało prawdopodobnego przypuszczenia) lub raczej Antenora (jak świadczy Tzetzes) jest kapłanem Apol-lona Tymbrejskiego w Troi. Ma żonę Antiope. Dała mu ona dwóch synów. Etrona i Melantusa lub Antifasa i Tymbrajosa. Laokoon ściągnął gniew swego boga, kiedy połączył się z żoną przy poświęconym posągu, co stanowi świętokradztwo.

Podczas lądowania Greków pod Troją Trojańczycy ukamienowali kapłana Posejdona pod zarzutem, iż nie potrafił zapewnić ofiarami boskiej opieki i przeszkodzić w ten sposób przybyciu wrogiej floty. W chwili gdy Grecy udawali, że wsiadają na okręty, pozostawiając drewnianego konia na brzegu, Trojańczycy polecili Laokoonowi. aby złożył ofiarę Posejdonowi, prosząc boga o zesłanie burz na drodze nieprzyjacielskiej floty. Kiedy jednak kapłan miał zgładzić na ofiarę Posejdonowi olbrzymiego byka, dwa ogromne węże wypełzły z morza i oplotły jego dwóch synów. Laokoon rzucił się im na ratunek, lecz wszyscy trzej zginęli uduszeni przez gady które zwinęły się potem u stóp posągu Ateny w świątyni na wzgórzu zamkowym. W obliczu cudu Trojańczycy przypomnieli sobie, że Laokoon sprzeciwiał się wprowadzeniu do miasta pozostawionego przez Greków konia, doradzał, aby go spalić, a nawet cisnął w niego oszczepem, tak że brzuch konia zadźwięczał, wskazując, iż jest wydrążony. Wyobrazili sobie, że Laokoon został ukarany za ten świętokradczy czyn (podczas gdy w rzeczywistości - nie mogli przecież o tym wiedzieć-to Apoilon pomścił inne świętokradztwo, profanację swojej świątyni). Już nie wahano się poświęcić konia bóstwu, a to było, jak wiadomo, przyczyną zguby miasta.

Tradycja zachowała imiona obu wężów. Miały nazywać się Porke i Chariboja.

2. Istniał jeszcze drugi Laokoon. brat Ojneusa z Kalydonu. syn Portaona i jakiejś służebnej. Towarzyszył Meleagrowi w wyprawie Argonautów (tab. 27 i tab. 24). hg

1. Actinus (fragra. 49. Kinkcl. EGF); D. H 148,2:Q. S. XII449 n.:

Apd. Ep. 4,17 n.; Tzcl. in Lyc. 347: Vcrg. Aen. II 199 n. i Serv, ad 201; Hyi. Fab. 135; Por. leż Macr. V 2. 4; Pctron. 89. Por. E. Bickel, w. Rh. Mus. 1942, s. 19-27. 2. Hyg. Fab. 14; Schol. in A. R. Arg. I 191.

l,AOMEDON|T| (Aaopś8o)v) - jeden z pierwszych królów Troi, syn Nosa i Eurydikc (tab. 7). Miał wiele dzieci, pośród nich Priama, zwanego początkowo Podarkes, i -* Hesjone. Przekazy dotyczące imienia jego żony są różne: Strymo (lub Strymon), Rojo, Plakia, Toosa. Leukippe, Zeuksippe. Wstąpił na tron Troi po swoim ojcu (losie. To on polecił wznieść mury grodu na wzgórzu i w tym celu uciekł się do pomocy dwóch bogów, — Apolłona i Posejdona, którym pomagał, jak powiadają, śmiertelnik — Ajakos.

Mit o Laomedoncie jest historią jego wiarołomstwa. Odmówił ustalonej zapłaty bogom, których zatrudnił. To ściągnęło na kraj wszelkiego rodzaju klęski (-» Hesjone). Następnie, kiedy Herakles zabił potwora wysłanego za karę przez Posejdona i wyzwolił tym sposobem Hesjone, Laomedont odmówił mu wynagrodzenia w postaci boskich rumaków, które posiadał i które mu obiecał. — Herakles powrócił na czele armii, zdobył Troję przy pomocy Telamona i zabił nie tylko Laome-donta, lecz również jego synów, z wyjątkiem Priama.

Nowsza tradycja, reprezentowana przez Diodora z Sycylii, głosi, że Herakles wysłał do Laomedonta jako posłów Telamona i Ifiklosa, aby zażądali Hesjony i obiecanych koni. Lecz Laomedont wtrącił do więzienia wysłanników Heraklesa i usiłował zgubić Argonautów, pośród których znajdował się wówczas Herakles. Wszyscy jego synowie przystąpili do spisku, z wyjątkiem Priama (Podarkesa), który sprzeciwił się temu projektowi i oświadczył, iż przybyszów należy traktować uczciwie. Nikt jednak nie przyłączył się do jego zdania. Wtedy Priam posłał dwa miecze do więzienia, gdzie znajdowali się Telamon i I fi kłos. i powiadomił ich

0    planach Laomedonta. Tak uzbrojeni obaj więźniowie zabili strażników i powrócili do Argonautów. Ci zaś zaatakowali Troję, a Herakles dokonując cudów waleczności uzyskał zwycięstwo. Zgładził Laomedonta, zdobył miasto, pozabijał wrogów i wprowadził na tron młodego Priama, następnie podjął wraz z towarzyszami poszukiwanie złotego runa. Ten przekaz odbiega od innych; na ogół autorzy łączą zdobycie Troi z osobną wyprawą a nie z historią Argonautów (-» Herakles).

Grób Laomedonta znajdował się w Troi naprzeciw Bramy Skajskiej i istniała przepowiednia, że miasto nie będzie zdobyte, dopóki ten grobowiec pozostanie nietknięty.

Czasami uważano Laomedonta za ojca Ganymedesa

1    Zeus jako odszkodowanie za porwanie syna miał mu dać bądź złoty szczep winny, bądź boskie rumaki-właśnie te ofiarowane w nagrodę Heraklesowi (— Ganymedes). bg

II. VI23; XX 237; XXI442-457; Pi. 0.8,41 i schol.; D. S. IV 35. a zwłaszcza 49; Apd. Bihl. II 6,4; III 12,3 i 8; Scrv. in Vcrg. Aen. II241; Ov. Met. XI696;Sir.XIII1.32.p. 596;Schol. inE. Tr. 822; Or. 1391;Tzcl. in Lyc. 34; 523; 1341; S. A i. 1302.

LAONOME (Aaovópr)) - I. W niejasnej wersji mitu Heraklesa, heros miał siostrę imieniem Laonome, córkę Ałkmeny i Amfitriona. Poślubiła ona Argonautę, zwanego raz Eufemosem. kiedy indziej Polyfemem.

2. Ponadto nazywa się niekiedy Laonome matkę Amfitriona. Miałaby ona być córką Guneusa. bg

I. Schol. in Pi. P. 4. 76; Tzcl. in Lyc. 886; Schol. in A. R. I 1241. 2. Paus. VIII 14. 2; Apd. Bihl II 4. 5: Schol. in II. XIX 116.

203

LAONYTOS (Aaóvuroę) - niektórzy milografowic przypisują Edypowi i Jokaście dwóch synów, imieniem Laonytos i Fraslor. Obaj zginęli w walce prowadzonej przez Tebańczyków przeciw Minyom i ich królowi ~

[• rginosowi. W tej wersji Edyp miałby drugą żonę Euryganeję. która dala mu Eteoklcsa i Polynejkesa. Antygonę i Ismenę. Później trzecią, Astymedusę. bg Schol in E. Ph. 53 (cyt. Phcrccyd.)

LA PITO WIE (AcmiOai) - lud tesalski, należący do historii i mitologii zarazem. Zamieszkiwali na początku masywy górskie Pindos, Pelionu i Ossy. Wygnali stamtąd pierwotnych mieszkańców, Pelazgów. Wzmianki o Lapitach spotyka się również w Olenos i w Elidzie, na Rodos i w Knidos.

Przodkami Lapitów lub przynajmniej najznaczniejszego ich rodu mieli być bóg rzeki tesalskiej. Penejos, i nimfa Kreusa albo Filyra. Penejos miał dwóch synów, Hypseusa i Andreusa, i córkę, która w związku z Apollonem dała życie Lapitesowi, eponimowi Lapitów. Ten z kolei spłodził Forbasa, Perifasa i Triopasa oraz Lcsbosa (jeśli mit dotyczący tego ostatniego w postaci przekazanej przez Diodora z Sycylii nie uległ zmianie). Od Perifasa miał pochodzić — Iksjon. Częściej jednak Iksjon jest łączony z innym rodem lapickim, rodziną Flegyasa.

Do Lapitów należą również — Kajneus i jego syn Koronos. Kajneus miał brata Ischysa, również jak on syna Elatosa (tab. 9). Imiona te występują też w mitach arkadyjskich (-» Ischys i Koronos).

Lapitowie występują w pewnej liczbie mitów, z których najważniejszy opiewa ich walkę z -» centaurami. Również -* Herakles zwalczał ich w sojuszu z ich wrogiem Ajgimiosem. Mitografowie cytują Lapitów pośród uczestników łowów kalydońskich (-* Meleager) i Argonautów (mieli tam być Kajneus, Koronos, Mopsos, Pejritoos-przyjaciel Tezeusza, Asterion. Polyfem, Leonteus, Polypojtes i Faleros). bg

II. II738 n.; XII128 n.; XXIII836 n.; Pi. P. 9,25 i schol.; Apd. Bihl 18. 2; Schol. in II. I 266; Ov. Met. VIII 303 n.; XII 250 n.; Hyg. Fab. 173. Podstawowe źródło: D- S. IV 69 n.; V 81. Por. też hasła cytowane w tekście.

*LARA - według Owidiusza nimfa latyńska. która, jak mówi, nazywała się w rzeczywistości Lala, tzn. „Papla". Kiedy Jowisz pokochał Iutumę.a ta starała się mu umknąć wszelkimi sposobami, bóg zgromadził wszystkie nimfy kraju i poprosił je o pomoc w zalotach. Miały siostrę zatrzymać i nie dopuścić, aby wskoczyła do wody podczas pościgu. Wszystkie wyraziły zgodę, lecz Lara chodziła opowiadając wszędzie o zamiarach Jowisza, uprzedziła Iutumę i opowiedziała całą historię samej Junonie. Rozgniewany Jowisz wydarł jej język i nakazał Merkuremu, aby zaprowadził ją do piekieł, gdzie miała zostać nimfą wód królestwa zmarłych. Po drodze Merkury uwiódł ją, czego owocem były bliźniaki -* boskie Lary. bg

Ov. Fa\t. II 583 n.; Lact. Insi. div. I 20.35.

♦LARENTIA - ACCA LARENTIA

LARINOS (Adpivoę) — pasterz z Epiru. który podczas wędrówki Heraklesa z wołami Geryona otrzymał od herosa kilka sztuk w darze (lub zdołał je ukraść). Zachował tę rasę, słynną jeszcze w epoce klasycznej. bg

LATINUS

Alh. IX 376 b n.; Schol. in Pi. N. 4.82; in Ar. Pac. 925; 465; Tut CMI VIII 270; Su id. i Pholion s. v. Anpwot (lóeę.

LARISSA (Aópiooa) — bohaterka, której przypisuje się pochodzenie raz z Argos, to znowu z Tesalii. Jej imię ma wyjaśnić nazwy tych miast tesalskich. które zwały się Larissa, oraz akropoli w Argos. Podają ją niekiedy za matkę Pelasgosa, owoc związku z Zeusem albo leż z Posejdonem. Czasami bywa uważana za córkę Pelasgosa (lab. 17). W pierwszym przypadku miała oprócz Pelasgosa synów Achajosa i Ftiosa. którzy wędrowali z Argolidy do Tcsalii (— także Piasos). bg

Paus. 1124,1; Schol. in A. R. 140 (cyt. Hcllanic.); Scrv. in Vcrg. /lew. II 192; Steph. Byz s. v. D. H. I 17.

•LARY-jako bóstwa rzymskie (bez wątpienia pochodzenia etruskiego) są zobowiązane szczególnie do czuwania nad rozdrożami i zagrodami. Mitologia w ścisłym tego słowa znaczeniu nie zajmuje się Larami. Mit o ich narodzinach, w formie przedstawionej przez Owidiusza (— Lara), czyniąc z nich synów Merkurego, oznacza tylko, że Lary pełnią podobne funkcje jak Merkury-Hermes. bóg rozdroży, również bóg pomyślności. Powiadano też, że Lar Familiaris (opiekun każdego domostwa) był ojcem króla Serviusa Tulliusa. Pewnego dnia, gdy niewolnica Tanakwil, żony Tarkwi-niusza, znajdowała się przy ognisku, uniósł się z ognia fallus utworzony z popiołu. Z jego połączenia z niewolnicą narodził się ten. który miał zostać później królem -* Serviusem.

Przedstawiano Lary pod postacią młodzieńców dzierżących w ręce róg obfitości, stąpających na palcach. Jak przystało szybko poruszającym się bogom, nosili krótkie szaty, bg

Plin. XXXVI204; Varr. LL V 61; Am. V 18; por. Liv. I 39. Por. E. Tabel i ng. Ma ter Larum. Frankfurt 1932; R. Vallois. w: Rev. Arch. 1924. s. 21-36.

LAS (Aaę) - bardzo dawny heros lokalny półwyspu Tajgete na Peloponezie. Mieszkańcy tamtejsi opowiadali. że został zabity przez Achillesa (albo Patroklosa). kiedy przybył do tego kraju prosić Tyndareosa o rękę jego córki. Heleny (ale Achilles nie występuje pośród konkurentów Heleny w wersji najbardziej rozpowszechnionej). bg Paus. III 24. 10.

•LATINUS - w tradycji rzymskiej król Aboriginów (najstarszego ludu Italii), heros-eponim Latynów. Bardzo wcześnie mit jego został zhellenizowany i włączony w cykl trojański, w trakcie tworzenia się rzymskiego mitu o — Eneaszu. Wszelako niektórzy mitografowie, a przede wszystkim Wergiliusz. usiłowali zachować jego charakter miejscowy. Dlatego zaświadczone są dwie różne wersje pochodzenia Latinusa: tradycja „helleni-zująca" czyni z niego syna Kirke i Odyseusza lub wnuka Odyseusza (w tym wypadku ojcem jego jest — Tele-mach. a matką Kirke). Natomiast tradycja latyńska podaje go za syna starego boga miejscowego. Faunusa, i bogini miasta Minlumae. Mariki. Wreszcie, wraz z rozwojem mitu o Herkulesie, jeszcze inna genealogia wyparta obie poprzednie: kiedy Herakles powracał od Geryona. przyprowadził ze sobą młodą Hyperborejkę, którą otrzymał jako zakładniczkę od jej ojca. W drodze przez Italię wydał ją za mąż za króla Faunusa. który władał Aboriginami. Ta młoda kobieta nazywała się