IMG"38 (4)

r~~*n---- formy KFN których—siały \------r ii--ymkurozbio

rów Polski. O pełnej demokratyzacji i likwidar ji analfabetyzmu mówić możm dopiero po zakończeniu II wojny śwtatowej. Ideologia proletariacka związn* jest im ogół i wprowadzana w Zycie przez obóz reform, których aroaai ą przedstawiciele lewicowych ugrupowań politycznych.

Ideologie edukacji a formy sprawowania kontroli przez nauczyciela

Jeszcze inną klasyfikację ideologii, takie o charakterze dychotomicznym. choć o znacznie szerszych implikacjach, zaproponował i Lippitt i Wbite * Dotyczy ona dwóch podstawowych form sprawowania kontroli nad uczniem w procesie nauczania i wychowania. Są lo formy autor> tama i diBHln> tyczna. Ich implikacje odnoazą tą do stosowanego stylu wychowania, a więc i ś/odków, jakimi się posługuje nauczyciel w pracy z uczniem, koncepcji własnego działania, wpływu uczniów na podejmowane w klasie decyzje i ich współodpowiedzialności za przebieg procesu kształcenia. Formy te pozostają w ścisłym związku z koncepcją władzy Mana Webera-^{1 2}, który wyróżnił panowanie charyzmatyczne, tradycyjne oraz legalne, z czego dwie pierwsze formy odpowiadają stylowi autorytarnemu, ostatnia demokratycznemu.

W sposób bardzo przejrzysty ukazuje autorytarną formę kierowania uczniami wspominany wcześniej Meighan²*:

Tabela 8. Autorytarna formy sprawowania kontrot

Form*	Stodkl	Hola nauczyciela
Autokratyczna	•asca	dyktator
Paternalistyczna	respekt	rodsic
	urok	rmstrr
Ekspercka	InlDrmacps	I
Organizacyjna	tworzenie systemów	ercNIekt
Konsultacyjna	>Nkqs	badacz rynku	J

itOOto H MMDfW.apc*

Jak widzimy z powyższego zestawienia. autorytarnym malaabyć w rtMy ^.ooób Poczynając oś aaSohraty. który poehgująr dg mrachcni i doMaacją MdKnMiw.Mwh«iywwyi»Ma.Włrtl)»»^»intqiktpdiiMi.Oi tylko wywierając na mc decydujący upływ, ale kształtując właściwe imhrja uczniów na ewojc polecenia i stosowane rozwiązania Stąd analogia do dyktatury. dowodzenia oddziałem woptawryCTyirąa tresury.

NartCpną fonną kierowania autorytarnego jest paterwattnt Nauczyciel w twoim działaniu niejako pnnBUarolę rodzica, maiki lub ft ojca. Jego euto-rylet oparty jest na naturalnym w tej relacji mpekcie i szacunku wobec osoby atanxej, bardziej doświadczonej. Nie ma tu jednak Mrąc hu ani też osobistego przywiązania c/y podziwu. Kierowania paternalistyczne występuje w ograniczonej formie: raczej u młodszych uczniów, w pierwszych latach edukacji, dla tej też grupy w iekowej forma ta jest najlepiej doaioaanana.

Trzecia fceamaoai nazwę cfcaryoMtycmMj i jeMbczpehedanapnelai*

nicm Webcrowskicj formy takiegoż panowania społecznego. Jedyną różnicą jest tu fakt, ze uczniowie me zawsze mają wpływ na wybór tego. kio —i w ten sposób kieruje. Starsi samodzielnie wybierają mistrza, młodsi podporządkowują się temu. kto został im przydzielony jako wychowawca. Nauczyciel występując jako naturalny autorytet, posługuje się urokiem osobistym, angażując emocjonalną perswazję i umiejętności interpersonalne, odwołąjąc się do ogólnie rozumianego dobra i wartości, którym służy. Warunkiem powodzenia w stosowaniu tej formy jest posiadanie przez nauczyciela naturalnych zdolności przywódczych, doświadczenia życiowego i wcześniejszych, pozytywnych doświadczeń w pracy z ludźmi. Podstawowe znaczenie ma tu wewnętrzne bogactwo osobowości.

Czwarta forma kierowania autorytarnego ma charakter ekspercki, tu na pierwszy plan wybijają się wiedza i kwalifikacje merytoryczne nauczyciela. Posługuje się on informacją, ustala niezbędne do wykonania zadania etapy postępowania i czynności dydaktyczne. Zakłada się. żc im większe kompetencje eksperta, tym większa efektywność wykonywanych zadań, czynnikiem warunkującym tę ostatnią są także jego umiejętności komunikacyjne i adekwatność oceny możliwości podopiecznych. Rolę eksperta można przyrównać do autorytetu w swej dziedzinie naukowca, profesora kierującego realizacją jakiegoś projektu

Piąta forma sprawowania kontroli ma charakter organizacyjny - tu nauczyciel przybiera rolę przewodnika po świccic wiedzy, nie tyle kieruje zadaniami, co organizuje pewien proces, jakim jest zdobywanie wiedzy czy

1

*“ Za: R- Mcighsn. op.cit., s. 21? i nasi.

2

M. Weber, op.cit. ^w R. Mcighsn. op. cit. s. 219.