IMG58

es toczy wiście cechą stałą i zależną wyłącznie od czynników wrodzonych. To samo zresztą można powiedzieć w związku z każ-

—    dą prawie klasyfikacją trudności wychowawczych.

H Zasygnalizowane wyżej klasyfikacje mieszczą się na ogól w H kategorii tzw. klasyfikacji fenomenologicznej. W przeprowadzaniu jej wychodzi się od dowolnie przyjętych kryteriów podziału interesujących badacza zjawisk, jakimi są niewątpliwie również przejawy trudności wychowawczych. Klasyfikacja ta staje się jednak dopiero wtedy w pełni użyteczna, gdy spełnia podstawowe warunki stawiane poprawnej klasyfikacji, tj. gdy obejmuje ona ściśle określony zakres przejawów nieprzystosowania społecznego wzajemnie się wykluczający. W klasyfikacji fenomenologicznej nie bierze się w zasadzie pod uwagę częstości występowania obok siebie trudności wychowawczych, należących do odpowiedniej kategorii (klasy), ani też nie uwzględnia się wspólnych przyczyn ich powstawania.

W ostatnich 10—15 latach preferuje się wyraźnie empiryczną klasyfikację trudności wychowawczych. Dokonuje się jej w wyniku szczegółowych analiz statystycznych (zwłaszcza analizy czynnikowej) celem ustalenia częstości występowania u dzieci i młodzieży określonych syndromów nieprzystosowania społecznego. Podstawą takiej analizy są wyniki badań empirycznych. Wykorzystując tego rodzaju badania oraz analizę statystyczną, udało się wyodrębnić cztery grupy zaburzeń w zachowaniu uczniów (por. Havers N._t 1981, s. 37—40), mianowicie:

—    sposoby zachowania agresywnego, charakteryzującego się nadmiarem agresywności fizycznej i werbalnej;

—    sposoby zachowania powściągliwego, nacechowanego przesadną lękliwośdą do zamykania się w sobie;

—    sposoby zachowania niedojrzałego, czyli uchodzącego jako nieodpowiednie (nienormalne) dla danego okresu rozwojowego ucznia;

—- sposoby zachowania przestępczego, polegające na wspólnych łriadiuiiarh. przynależności do grupy przestępczej, wagarach, beczkach itp.

W wyniku badań i analiz statystycznych okazało się, te wśród uoniów zdecydowanie dominują dwa pierwsze rodzaje zaburzeń w lathmsanni Obecność ich potwierdzono we wszystkich pra-