IMG17 (8)

332

Rysunek 8.272

Apanteles porthelńae Mues. (wg Tobiasa i In.. 1986)

nadejściem niskich temperatur. W listopadzie i grudniu może w takich sytuacjach zginąć do 95'Z zarodków.

Brudnica nieparka jest typowym polifagicm. a do kręgu jej roślin pokarmowych nale-ż.y około 500 gatunków roślin - drzew, krzewów i runa. Spośród różnych gatunków żywi-ciclskich preferuje jednak dęby i drzewa owocowe, a na dalszych miejscach znajduje się grab. brzoza, lipa. wiąz. topola, klon. czeremcha. Często żeruje na sośnic. Brudnica nieparka jest jednym z najgroźniejszych owadów dla gospodarki człowieka. Występuje bowiem w ogromnych gradacjach w południowej i wschodniej Europie, niszcząc drzewostany dębowe oraz sady. W Polsce największe szkody wyrządza w odstępach kilkunastoletnich w sadach i lasach liściastych z udziałem dębu. głównie we wschodniej części kraju.

W końcu XIX wieku brudnica nieparka została zawleczona do USA. gdzie szybko (przy braku wrogów naturalnych) rozmnożyła się do katastrofalnych rozmiarów, niszcząc sady i lasy liściaste na wschodnim wybrzeżu. Po introdukcji najbardziej efektywnych wrogów naturalnych brudnicy nieparki z Europy i Azji do Ameryki Północnej, szkodnik ten zmniejszył częstotliwość gradacji i amplitudę zmian ilościowych, lecz mimo to do dziś brudnica nieparka jest we wschodniej części USA najgroźniejszym szkodnikiem. Gradacje brudnicy nieparki trwają około 7 lat i wykazują pewną korelację dodatnią z 11-lclni-mi cyklami aktywności Słońca. Żery prowadzą do znacznej utraty przyrostu, zamierania suchoczubów. pojawu szkodników wtórnych i atakowania dębu przez grzyby rozkładające drewno.

Kuprówka rudnica - Euproais chrysorrlioea L. Rójka trwa od końca czerwca do początków sierpnia Motyle latają ociężale na krótkim dystansie. Samica składa w ciągu dwóch dni od 250 do 500 jaj na dolnej stronie liści w złożach rogalikowatego kształtu, pokrywając je złotobrunatnymi włoskami z. odwłoka. Gąsienice lęgną się po dwóch-trzech tygodniach, co przypada na ogół na koniec lipca i początek sierpnia, i przebywając razem przystępują do szkieletyzowama liści (rys. 8.273). Na jesieni sporządzają z wierzchołkowych liści pędu i białej przędzy gniazda, w których zimują w III stadium larwalnym frys.

8.274). Jedno gniazdo o masie 1-2 g zawiera 200-300 gąsienic, gdy waży 3-4 g. to przebywa w nim 300-500 gąsienic. W jednym kilogramie gniazda szacuje się liczbę gąsienic na 180 tys. W gniazdach temperatura jest nieco wyższa od temperatury powietrza w otoczeniu gniazd. Na wiosnę, gdy temperatura powietrza osiągnie 12‘C. gąsienice opuszczają gniazdo, początkowo żerują na pączkach, następnie na rozw ijających się liściach, a po żerze powracają do gniazda. Tracą wówczas charakterystyczną odporność na niskie temperatury, giną już pr/y 7’C. W końcu maja gąsienice przestają powracać do gniazda i żerują pojedynczo. Przechodzą 7 stadiów larwalnych, długość ich rozwoju przy temperaturze 20-30 C w y -nosi 44-30 dni. Przcpoczwarczcnie następu-i* w resztkach liści, w luźnym szarobrunat-ⁿym oprzędzie (często oprzędy występują

Rysunek 8.274

Smazdo zimowe gąsienic kuprówki mdnicy (^,pl 0 * 2. Schnaider)