IMG'83 (3)

fomui oddziaływania na wykonawcę, aby nie podwyższał sztucznie t wykonania.    %

Fakt. że w czasie zawierania umowy nie można było przewidzieć

ani kosztów prac. nic daje wykonawcy możliwości żądania podwyw*' wynagrodzenia ryczałtowego. Ta sama okoliczność nie pozwala również^¹ storowi domagać się obniżenia wynagrodzenia. Zmiana wynagrodzenia ry» (owego jest zawsze dopuszczalna, gdy strony dojdą do porozumienia j nają zmiany treści umowy w tym zakresie.

Z istoty wynagrodzenia ryczałtowego wynika, że konieczność wykony prac dodatkowych, bez których przedmiot umowy nie mógłby być wykom* nie powinna mieć wpływu na wysokość wynagrodzenia. Zakładając z góry (m możliwości sporządzenia zestawienia wszystkich niezbędnych robót, strug, często dopuszczają odrębne wynagrodzenie wykonawcy za roboty dodatkom określając procentowo dopuszczalną zmianę wysokości wynagrodzenia w wynjj,' ku wykonania prac dodatkowych. Jest to umownie określone wynagrodzenie wykonawcy za ryzyko stosowania wynagrodzenia ryczałtowego.

Kierując się zasadą swobody w kształtowaniu treści stosunku umownego, strony mogą przewidzieć tzw. klauzule waloryzacyjne, czyli zastrzeżenia umowne dopuszczające późniejsze podwyższenie wynagrodzenia wykonawcy z uwagi na zmiany cen czynników produkcji. Ponieważ jest to wyjątek od reguły, strony powinny zadbać o szczególnie dokładne sprecyzowanie warunków, od których zależy podwyższenie wynagrodzenia. W szczególności, strony powinny dokładnie opisać wskaźniki wzrostu cen. które będą brane pod uwagę oraz. czy waloryzacja obejmie całe wynagrodzenie wykonawcy, czy tylko poszczególne części wynagrodzenia (robocizna, materiały lub sprzęt). Jeżeli strony założyły, że każda zmiana treści umowy wymaga formy pisemnej w postaci aneksu, powinny rozważyć, czy dotyczy to także podwyższenia wynagrodzenia wskutek waloryzacji, czy też podstawą do rozliczeń będą odpowiednio opisane faktury. Problemem, który pojawić się może w kontekście dokonywania rozliczeń z tytułu waloryzacji, jest również ewentualni zwłoka wykonawcy w wykonaniu obowiązków wynikających i umowy. Brak wyraźnych zapisów, co do skutków zwłoki wykonawcy w odniesieniu do waloryzacji wynagrodzenia, może spowodować, że inwestor zakwestionuje obowiązek wypłacenia podwyższonego wynagrodzenia. Dotyczy to w szczególności przypadku, gdy waloryzacja wynagrodzenia ma nastąpić po wykonaniu przedmiotu umowy. W takiej sytuacji wykonawca może zostać zmuszony do wystąpienia do sądu z roszczeniem opartym na art. 632 par. 2 k.c Przepis ten dopuszcza wyjątkowo podwyższenie wynagrodzenia wykonawcy przez sąd. gdy wskutek zmiany stosunków, której nie można było przewidzieć, wykonawca poniósł tzw. rażącą stratę. Aby uzyskać pozytywne dla siebie rozstrzygnięcie sądu. wykonawca będzie musiał udowodnić następujące okoliczności:

lunę stosunków, której nie możnu było przewidzieć,

* juk,, spowodowała zmiana stosunków.

‘ f_#ki. że strata ma charakter straty „rażącej".

O zaistnieniu rażącej straty można mówić, gdy konieczność poniesienia dodatkowych kasztów wykonania spowodowała negatywne konsekwencje dla finansowej stabilności przedsiębiorstwa wykonawcy, nie wykluczając zagrożenia dla jego gospodarczej egzystencji. Poniewuż ustawodawca nie rozwinął pojęcia mażącej straty”, w każdym przypadku sąd będzie dokonywał indywidualnej oceny sytuacji wykonawcy, spowodowanej nieprzewidzianą zmianą stosunków.

Poza wynagrodzeniem ryczałtowym istnieje inny sposób ustalenia wynagrodzenia, tzw. wynagrodzenie kosztorysowe. Kodeks cywilny określa ten sposób ustalenia wynagrodzenia jako wynagrodzenie na podstawie zestawienia planowanych prac i przewidywanych kosztów (ort. 629 k.c.). Tym, co odróżnia wynagrodzenie kosztorysowe od wynagrodzenia ryczałtowego, jest przede wszystkim możliwość zmiany wysokości lego wynagrodzenia. Istotą tej metody jest uzgodnienie w umowie danych wyjściowych do kosztorysowania. Kosztorys jest sporządzany po dokonaniu ostatecznego obmiaru robót.

Jeżeli w trakcie wykonywania robót zajdzie konieczność wykonania robót dodatkowych, nieprzewidzianych w zestawieniu prac planowanych, stanowią-I cych podstawę do obliczenia wynagrodzenia kosztorysowego, istotne staje się, kto sporządził zestawienie. Jeżeli zestawienie to sporządził inwestor, wówczas wykonawca może skutecznie domagać się podwyższenia wynagrodzenia (art. 630 par. I k.c.). Może się bowiem zdarzyć, że przedmiar robót otrzyma-I ny od inwestora nic przewidywał wszystkich robót, które powinny zostać wykonane, aby możliwy do osiągnięcia był cel umowy, tj. konkretny obiekt budowlany. Przyczyną lego może stać się nieprawidłowo wykonana dokumen-I łacja projektowa. Inną przyczyną, powodującą konieczność wykonania robót I dodatkowych, może być dokonanie przez inwestora zmian w sposobie wyko-I minia robót i ich zakresie.

W sytuacji, gdy zestawienie planowanych prac sporządził wykonawca, jego I roszczenia o podwyższenie wynagrodzenia kosztorysowego, wiążą się z udo-J wodnicnicm. że mimo zachowania należytej staranności, nie była możliwa do przewidzenia konieczność wykonania dodatkowych prac.

Skuteczność żądania wykonawcy jest uzależniona jest od tego, czy uzyskał I on zgodę inwestora na wykonanie robót dodatkowych. Jeżeli roboty dodatkowe zostały wykonane bez takiej zgody, to według art. 630 par. 2 k.c. wykonawca nie może żądać podwyższenia wynagrodzenia.

Inną podstawę do zmiony wysokości wynagrodzenia kosztorysowego przewiduje art. 629 k.c. (zdanie drogie). Każda ze stron może domagać się odpowiedniej zmiany wynagrodzenia z uwagi na zmiany cen lub stawek obowiązujących w wynagrodzeniach kosztorysowych. Chodzi tu o zmiany spowodowa

li