IMG 33

•    pończochy elastyczne:

•    przerywana kompresja pneumatyczna.

U chorych z grupy średniego ryzyka w profilaktyce przeciwzakrzepowej (oprócz metod mechanicznych) powinny być stosowane heparyny drobnoczą-steczkpwe. a w przypadku ryzyka wystąpienia krwawień (operacje neurochirurgiczne i pierwotne zaburzenia hemostazy) tylko metody mechaniczne.

U chorych / grupy wysokiego ryzyka profilaktyka przeciwzakrzepowa jest taka jak u pacjentów z grupy średniego ryzyka.

Ii5. Odleżyny

Maciej Mroź

Jednym z najczęstszych powikłań leczenia szpitalnego jest odleżyna. W przebiegu leczenia operacyjnego odleżyny są najczęściej wynikiem długotrwałego przebywania w pozycji leżącej, spowodowanego powikłaniami ze strony układu oddechowego, krążenia czy nerwowego. Mogą też być związane z długotrwałym leczeniem urazów wielonarządowych.

Nazwą „odleżyna" określa się zmiany martwicze skóry, tkanek podskórnych, mięśni, a nawet kości. W początkowym stadium odleżyna może objawiać się tylko zaczerwienieniem, które często nie wzbudza niepokoju, lecz w krótkim czasie może przekształcić się w drążącą tkanki bolesną, trudno gojącą się ranę.

Leczenie odleżyny w początkowym stadium jest łatwe, krótkotrwałe i nie-kosztowne. W bardziej zaawansowanych stadiach natomiast trwa długo, jest kosztowne i nierzadko połączone z koniecznością wykonania zabiegu chirurgicznego. Dlatego istotnego znaczenia nabiera zapobieganie odleżynom.

Odleżyny powstają często u osób w starszym wieku, szczególnie w przypadku ograniczenia aktywności ruchowej. Akinezja jest m.in. przyczyną zaburzeń czynności troficznej. Jej skutkiem jest także podwyższenie pH skóry, co sprzyja infekcjom. Otyłość lub dużego stopnia wychudzenie oraz nierzadko suchość i cienkosć skóry zwiększają prawdopodobieństwo jej uszkodzenia. Układanie chorego w pozycji półwysokiej, tak często stosowane po zabiegach operacyjnych, jest również niebezpieczne ze względu na działanie sił kompresji.

Za główną przyczynę powstawania odleżyn uznaje się duży miejscowy ucisk Dodatkowymi czynnikami sprzyjającymi ich rozwojowi, nawet w ciągu kilku godzin, mogą być:

. miejscowe zwiększenie wilgotności w wyniku pocema uę. ---------

moczu lub zalegania kału;

•    nieprawidłowe odży wianie (ntedobot białek, witamin A B c nkzo-i makroelementów — Fe, Zn, odwodnienie i;

•    współistniejące choroby (cukrzyca, choroby układu oddechowego, krążenia, nerwowego, choroby nowotworowe),

•    leczenie uzupełniające (chemioterapia, leki uspokajające),

•    anestezja;

•    wstrząs;

•    śpiączka.

•    obrzęki;

•    stan psychiczny i umysłowy;

•    nikotynizm;

•    poziom opieki.

Odleżyny powstają w miejscach głównego podparcia ciała. Najczęściej w miejscach tych kość pokryta jest cienką warstwą tkanek miękkich (skóra, mięśnie). Położenie kości w bezpośredniej bliskości podłoża, na którym pacjent leży, powoduje, że skóra i mięśnie zostają uctśnięie. Ten znaczny, miejscowy ucisk upośledza dopływ krwi do tkanek, a co za tym idzie, powoduje ich martwicę.

Najczęściej odleżyny powstają w okolicy;

•    potylicy;

•    łopatek;

•    stawów łokciowych;

•    kości krzyżowej;

•    krętarzy kości udowych;

•    stawów kolanowych;

•    stawów skokowych;

•    guzów piętowych (ryc. 1.13).

Prawidłowo prowadzona profilaktyka odleżyn pozwala uniknąć tego poważnego powikłania u ok. 80% chorych z grup ryzyka. We wczesnym rozpoznaniu zagrożenia pomaga stosowanie skal oceny ryzyka wystąpienia odleżyn, są to;

•    Skala Douglasa - ocena w skali od 0 do 4 pkt stanu odżywienia, aktywności, czynności zwieraczy, bólu, stanu skóry i stanu świadomości. Sterotdote-rapia, cukrzyca, chemioterapia oraz duszność obligują do odjęcia po 2 pkt za każdy wymieniony element. Ryzyko rozwoju odleżyn stwierdza się przy wyniku równym 18 pkt i poniżej.

53