IMGI48 (2)

wojnie, podczas połowów ryb łub przy uprawach ogrodu, Wkracza magia. Magia i religia są sposobem działania i wierzenia, zjawiskiem społecznym i przeżyciem osobistym. Z punktu widzenia psychologicznego umacniają integrację osobowości, pozwalając ogarnąć całość świata, w którym człowiek żyje, a zarazem wzmacniają jego optymizm 1 wiarę w {powodzenie. Czynności magiczne i religijne są sprawowane w imieniu większych grup społecznych i .prowadzą do powstania kierownictwa, wzmocnienia organizacji, stanowią dodatkowy czynnik dyscypliny, porządku i wzajemnego zaufania.

Powyższe rozważania Malinowskiego nie straciły na aktualności a jednocześnie wyjaśniają siłę i skuteczność socjalizacji w społeczeństwie pierwotnym. Wpływ pracy jest tu wzmocniony wpływami religii, mitu i magii, integracja osobowości i integracja plemienia dokonują się za sprawą obrazu całości świata, sugerującego określany porządek społeczny i sens życia każdej jednostki. Świat myśli nieoswojonej, świat ułudy i fikcji, przenikające kulturę pierwotną, zaspokajają .potrzeby psychiczne, umacniają więzi społeczne. Jednostka, zespolona przez rodzinę z niewielką zbiorowością, żyje w przekonaniu, że taka struktura społeczna, prawa i zwyczaje mają ponadczasowe uzasadnienie, dają jej moc w zmaganiach z groźną przyrodą, zabezpieczają warunki życia.

Wzory zachowania ludzi, oparte na kontaktach osobistych, -podległych kaptroli opinii publicznej są wyraźnie określone zwyczajami i rytuałami, zgodnie z hierarchią społeczną. Powszechnie ceniona jest hojność w trakcie wymiany usług, .poczucie honoru rodu i plemienia, rzetelny wysiłek i zręczność w pracy, stosowanie się do reguł prawa, podporządkowanie się hierarchii władzy. Takie wzory zachowania obserwuje dziecko w rodzinie i poza rodziną, dlatego dobrze rozumie sens wymagań rodziców. Wyjaśniają mu oni, kto jest jego krewnym i jak się należy wobec niego zachować, kto na jakim szczeblu władzy stoi i w jaki sposób należy mu okazać szacunek. Pomagając rodzicom w pracy, uczy się odpowiednich umiejętności, orientuje się, kogo w gromadzie uważa się za znakomitość w rzemiośle czy rolnictwie.

Chałasiński, który w swojej książce Społeczeństwo i wychowanie (1958) omawia wychowanie w społeczeństwie pierwotnym właśnie na przykładzie Triobriand-czyków, podkreśla nierozerwalność więzi jednostki z grupą, ścisły związek instytucji życia gospodarczego, powiązanie umiejętności praktycznych z życiem towarzyskim i obrzędami. Ten związek okazał się czynnikiem gospodarczego postępu, gdyż odkładanie części płodów, zużywanych w czasie uczt i obrzędów, uzasadniło potrzebę produkowania na zapas także i ze względu na okresy nieurodzaju.

Podobne elementy socjalizacji występują i w plemieniu Rwakiutlów z wyspy Vancouver, o których pisze Ruth Benedict (1966). Ich praca, to jest myślistwo, zbieractwo, rybołówstwo, połączone jest też z więzami pokrewieństwa, magii i reldgii oraz mitu. Użytkowanie ziemi i morza opierało się na wspólnej własności grupy krewnych. Miały one wydzielone tereny myśliwskie lub wyznaczone miejsca, w których zbierało się dzikie jagody i korzenie, obcym zaś nie wolno było z nich korzystać. Również tereny rybackie w morzu czy na rzece były podzielone na odcinki, stanowiące własność określonych rodzin. W pracy nie chodziło głównie o bogactwa naturalne, jak to podkreśla autorka, lecz o przywileje i tytuły związane z dostępem do wiedzy magicznej i mitycznej.

Każda rodzina i bractwo religijne mogły nadawać

3 Miller — Socjalizacja ... 33