IMGI87 (3)

I

II. WYCHOWANIE

1. MODERNIZACJA POJĘCIA WYCHOWANIA

\ W. ostatnich latach, w okresie planowania rozwoju perspektywicznego, opierając się na ekspertyzach, diagnozach i prognozach, zgromadzono nową wiedzę o wychowaniu, 'która zawarta jest w różnych raportach o stanie oświaty, sporządzanych w skali jednego lub wielu krajów, j

Wiedzę tę cechuje ujęcie systemowe, zwracano bowiem uwagę na zależności, jakie zachodzą między rozwojem systemu społecznego a rozwojem systemu oświaty i wychowania; badano funkcjonowanie instytucji wychowawczych w różnych środowiskach, analizowano różne drogi karier szkolnych i losów absolwentów, różne uwarunkowania zewnętrzne i wewnętrzne rozwoju osobowości.

Czesław Kuipisiewicz (1979) omawia 9 raportów z różnych -krajów, głównie uprzemysłowionych, łącznie z raportem polskim, podkreślając niezadowolenie rządów z dotychczasowych osiągnięć i stanu oświaty.

W swoich rozważaniach nad potrzebą modernizacji pojęcia wychowania wykorzystam tylko 2 raporty: Raport Unesco: Uczyć się, aby być, którego podstawę stanowią materiały z 23 krajów, a który umożliwia    i

charakterystykę edukacji na całym świecie z uwzględ-    i

nieniem trudności krajów rozwijających się, oraz poi-    I

ski Raport o stanie oświaty to PRL z roku 1973.

no

Oba raporty są zbieżne w swoich głęboko humanistycznych założeniach dotyczących obrony jedności rodzaju ludzkiego, obrony świata przed zagrożeniem. Jakie niesie ze sobą współczesna cywilizacja, oraz walki

0    prawa każdego człowieka do pełnej realizacji własnych możliwości i udziału w tworzeniu własnej przyszłości. Oba też raporty podkreślają wzrastającą rolą wychowania we współczesnym święcie.

Dokumenty tego rodzaju, oparte na wielu szczegółowych ekspertyzach, stanowią syntezą rozległych badań empirycznych, jakich jeszcze dotychczas nie prowadzono. Pedagogika uzyskała w ten sposób nowy materiał, który skłania do modernizacji starych -pojęć/ Do najpilniejszych, jak sądzę, należy przemyślenie podstawowego. pojęcia wychowania z punktu widzenia zmiany przedmiotu, czasu trwania i refleksji nad złożonością

1    ograniczeniami tego procesuj Na jczęście j dotąd określało się wychowanie jako przygotowanie do życia'-, „adaptację do społeczeństwami jego kultury⁷*, zakładając, że przedmiotem wychowania jest młode pokolenie, „niedojrzałe” do czynnego udziału w pracy i do uczestnictwa w kulturze. jOkres wychowania był traktowany jako okres przejmowania dziedzictwa pokoleń, dojrzewania do podjęcia pełnej odpowiedzialności za własne życie. Stopniowo okres ten wydłużał się coraz bardziej, zwłaszcza gdy coraz więcej młodzieży szło na studia wyższe. Krytykowano wówczas, że dojrzałość biologiczna za bardzo wyprzedza uznanie dojrzałości społecznej i wskutek tego powoduje konflikty z dążeniami młodych do samodzielności i odpowiedzialności. Dziś natomiast wysuwane jest hasło edukacji permanentnej.

Zmienność współczesnej cywilizacji, szybkie starzenie się osiągnięć technika i technologii pociąga za sobą stałą modernizację zawodów oraz całego przemysłu

111