IMGT31

50

rok później dzięki inicjatywie Polskiego Towarzystwa Współpracy z Klubem Rzymskim. Tłumaczenie polskie nosi tytuł: Pierwsza rewolucja globalna. Jak przetrwać? Do tytułu oryginału w tłumaczeniu polskim zostało zatem dodane pytanie: Jak przetrwać?

Raport ten wyraźnie nawiązuje do pierwszego raportu, zatytułowanego Granice wzrostu, który w momencie powstania wzbudził ogromne kontrowersje w świecie, chociaż sporządzony został dla potrzeb dopiero co powstałego Klubu Rzymskiego. Przez ostatnie dwadzieścia lat trendy wskazane w tym raporcie nie uległy zmianie, a pozostałe raporty (jest ich w sumie 18) nie utraciły aktualności. We wprowadzeniu Rada Klubu tak werbalizuje swoje założenia:

„Jesteśmy przekonani, że. znajdujemy się we wczesnym stadium powstawania nowego typu społeczności świata tak różnej od dzisiejszej, jak społeczność stworzona przez rewolucję przemysłową różna była od społeczności z poprzedzającego ją długiego okresu rolniczego. Początkową, ale bynajmniej nie jedyną siłą napędową tych przemian jest pojawienie się kompleksu nowych technologii, szczególnie tych, które powstały dzięki nowym odkryciom mikroelektroniki i biologii molekularnej. Stwarzają one tak zwane społeczeństwo ery informatyki, społeczeństwo postindustrialne albo społeczeństwo usług. Zatrudnienie, styl życia oraz perspektywy materialne i wszelkie inne będą się w nim różnić od tych z dnia dzisiejszego” (King, Schneider, 1992, s. 21).

„Ta globalna rewolucja nie ma więc żadnego podłoża ideologicznego. Kształtuje ją bezprecedensowy kompleks geostrategicznych wstrząsów — społecznych, ekonomicznych, technologicznych, kulturowych i etycznych. Ich przeróżne kombinacje stwarzają niemożliwe do przewidzenia sytuacje. W tym przejściowym okresie ludzkość staje więc przed podwójnym wyzwaniem: jak odnaleźć drogę do zrozumienia nowego świata o tylu ukrytych jeszcze aspektach, a także jak — pośród tej mgły niepewności — nauczyć się kierowania tym nowym światem i nie pozwolić mu kierować nami" (King, Schneider, 1992, s. 23-24).

„Nie ośmielamy się proponować gotowego projektu konkretnych działań dla ocalenia świata. Niemniej jednak przeprowadzona przez nas analiza sytuacji skłania nas do przedstawienia szeregu praktycznych propozycji, do zasugerowania kierunków możliwych działań i koniecznych zmian w obecnych postawach ludzi. Nigdy dotąd ludzkość nie miała takiej jak dziś wiedzy i kwalifikacji, takich zasobów i spójności, aby być w stanie ukształtować lepszy świat. Powinno to wszystkich ludzi napełniać otuchą” (King, Schneider, 1992, s. 26).

Druga część raportu zawiera problemy dotyczące metodyki działań nazwanych rezolutyką. Rezolutyka jest wskazywana jako jedyna skuteczna strategia rozwiązywania współczesnych problemów. Przygotowanie ludzi do jej stosowania związane jest jednak z jakością edukacji. Proces edukacji nie może już sprowadzać się jedynie do „wyposażenia uczniów w wiedzę” - jak sądzi jeszcze wielu odpowiedzialnych za edukację. Na pewno nie jest to też najważniejsze zadanie szkoły. Autorzy raportu (King, Schneider, s. 202) wymieniają między innymi następujące ważne zadania edukacji: „kształtowanie inteligencji i rozwinięcie zmysłu krytycznego , „lepsze rozpoznanie samego siebie”, „opanowanie zdolności pokonywania

własnych niepożądanych popędów i destrukcyjnych zachowań”, „trwałe rozbudzanie zdolności twórczych i wyobraźni”, „zdobycie umiejętności pełnienia odpowiedzialnej roli w życiu społecznym”, „zdobycie umiejętności porozumiewania się z innymi ludźmi”, „pomaganie innym w przystosowaniu się do zmian”, „uzyskanie całościowego poglądu na świat”, „wyrobienie w ludziach większej operatywności i gotowości do rozwiązywania licznych nowych problemów”.

Raport uznaje, że istotnym problemem globalnym staje się kryzys wykształcenia (kształcenia). Nie jest to problem jednego kraju, jednej grupy społecznej, jednej partii czy też jednego człowieka. Stanowi on wyzwanie globalne. Jan Szczepański (1989, s. 52) w pięknym studium o problematyce współczesnych „wyzwań” napisał: ,.Problemy możemy lekceważyć, ale lekceważenie wyzwania okrywa hańbą. Traci cześć, kto nie staje wyzwaniu lub staje nieudolnie i przegrywa”.

7. Biała Księga Komisji Europejskiej (1995)

Tytuł oryginału: Commission europeenne: Livre blanc sur ieducation et la formation. Enseigner et apprendre. Vers la societe cognitive (1995). Luxembourg, Office des publications des Communatćs europeennes. Tytuł polski: Komisja Europejska. Biała Księga Kształcenia i Doskonalenia. Nauczanie i uczenie się. Na drodze do uczącego się społeczeństwa. Warszawa 1997. WSP TWP.

Autorzy raportu — Edith Cresson (komisarz ds. badań naukowych, wychowania i kształcenia) i Padraig Flynn (komisarz ds. zatrudnienia i spraw społecznych), działający w porozumieniu z Martinem Bengemannem (komisarz odpowiedzialny za przemysł, informacje i techniki telekomunikacji) - stwierdzają, że nie proponują żadnego konkretnego modelu kształcenia, ponieważ celem tej publikacji nie jest narzucenie jakichkolwiek rozwiązań, ale zainicjowanie debaty na temat aktualnego i przyszłego znaczenia edukacji i kształcenia dla układu stosunków społecznych w UE.

Edukacja i kształcenie w tej wspólnocie staną się głównymi czynnikami wyznaczającymi jednostkowe i społeczne identyfikacje, status społeczny, szanse rozwoju i zatrudnienia (bezrobocia), dostęp do informacji i wiedzy, atrakcyjność na rynku edukacyjnym, rynku pracy, rynku produkcji, rynku konsumpcji.

Do szczegółowych kwestii dotyczących oferty edukacyjnej będę odwoływała się przy omawianiu kontekstu historycznego polskiej reformy oświatowej (w rozdziale trzecim).

Z kwestii ogólnych można jeszcze dodać, że autorzy Białej Księgi wymieniają 3 czynniki wymuszające reformowanie oświaty. Są to:

1.    Postęp naukowo-techniczny, będący nie tylko źródłem zagrożeń i niepokoju („luka ludzka”), ale także warunkiem dobrobytu i wyższej jakości życia.

2.    Umiędzynarodowienie handlu przybliżającego powstanie światowego rynku zatrudnienia (globalizm).

3.    Powstawanie społeczeństwa informacyjnego, będącego czynnikiem sprawczym zasadniczych przekształceń w charakterze i organizacji pracy (rynku pracy), ograniczenia miejsc pracy w sektorze produkcji oraz radykalnego zwiększenia