IMGT32

Żyworodność występuje w różnych gromadach roślin. Spotykana jest u brunatnie, krasnorostów, wątrobowców, mchów i paprotników oraz u roślin wyższych. Zdolność do żyworodności wykształciło szczególnie wiele roślin żyjących w skrajnych warunkach klimatycznych, np. w tundrze. Rozmnóż-ki u nasiennych mogą tworzyć się na różnych częściach roślin: w kątach ogonków liściowych, czego przykładem może być lilia tygrysia (Lilium ti-grinum) i lilia bulwkowata (L. bulbiferum), na brzegach blaszki liściowej, jak u żyworódki karbowanej (Bryophyllum laxiflorum) i żyworddki wa-łeczkowatej (B. tubiflorum), w kątach nerwów liściowych, jak u tolmii Menziesa (Tolmiea menziesii f. gemmifera), na górnej stronie blaszki liściowej u zanokcicy bulwkowatej (Asplenium bulbiferum) oraz w kwiatostanach u wiechliny i u czosnku. U wiechliny cebulkowatej (Poa bul-bosa) młode rośliny rozwijają się zamiast kwiatów w kwiatostanach, które zginają się do ziemi i potomne rośliny ukorzeniają się w glebie i dopiero wtedy odłączają od rośliny matecznej, a u czosnku błękitnego (Allium caeruleum) - w kwiatostanach tworzą się oprócz kwiatów cebulki.

Spotykana jest także żyworodność pozorna u niektórych namorzynów. W owocach znajdujących się jeszcze na roślinie kiełkują nasiona i 8 nich tworzą się młode rośliny.

U żyworódek rozmnóżki po osiągnięciu pewnej wielkości i wytworzeniu zawiązków korzeni odpadają od rośliny macierzystej, a gdy trafią na odpowiednie warunki (obecność podłoża) ukorzeniają się i dają początek nowej roślinie. Kontrolowany proces rozmnażania polega jednak na odejmowaniu dojrzałych diaspor i sadzeniu ich po kilka do małych doniczek. U tolmii od rośliny matecznej odcina się cały liść z rozmnóżką 3—4-liściową i w takiej formie sadzi pojedynczo do doniczek.

10. Rozmnażanie przez szczepienie

Szczepienie - jest to sposób rozmnażania wegetatywnego polegający na łączeniu systemu pędowego formy szlachetnej (zraza) z systemem korzeniowym formy dzikiej (podkładki), uzyskanej z siewu nasion lub sadzonek pędowych.

Dodatni wynik szczepienia zależy od trwałego zrośnięcia się zrazu i podkładki. Dlatego obydwie części muszą należeć do tego samego gatunku, rodzaju, rzadziej rodziny. Trwałość zrośnięcia się zraza z podkładką oprócz pokrewieństwa systematycznego zależy także od metody szczepienia, terminu (pory roku), miejsca szczepienia (grunt, szklarnia, tunel foliowy) i precyzji wykonania zabiegu.

c

ID

i

Ryc. 48. Różne sposoby

szczepienia: a - przez sto- | I sowanie, b - okulizacja, r—r c - w szparę, | - przez zbii- i I zenie

Spośród różnych sposobów szczepienia najprostsze jest szczepienie przez zbliżenie (ablaktacja). Polega ono na łączeniu pędów bez ich oddzielania od roślin. W tym celu wokół rośliny, którą chce się rozmnożyć, należy wcześniej posadzić podkładki. Na pędach przeznaczonych do szczepienia odcina się kilkucentymetrowe paski kory wraz z cienką warstwą drewna, j Następnie łączy się pędy tak, aby obydwa nacięcia pasowały do siebie i silnie związuje. Obecnie do wiązania we wszystkich metodach szczepienia stosu- j je się powszechnie gumowe paski, które z czasem ulegają rozkładowi. Wy- I korzystywane są także paski foliowe i paski parafinowe.

Ablaktacja jest stosowana jako metoda amatorska i do szczepienia roślin trudno się zrastających. Znacznie częściej do szczepienia wykorzystuje się metody, w których zraz jest odcinany od rośliny matecznej. Pędy przeznaczone na zrazy powinny być zdrowe oraz mieć przynajmniej kilka dobrze wykształconych pąków. Wszystkie cięcia na zrazie i podkładce powinny mieć gładkie powierzchnie, dlatego muszą być wykonywane bardzo ostrym nożem. W wielu wypadkach, w celu zabezpieczenia przed wysychaniem, zanurza się zrazy w rozpuszczonym wosku, jeżeli podkładka ! zraz są tej