Scan0035

Witaminy występują w różnych ilościach w produktach pochodzenia zwierzęcego i roślinnego. Normy zapotrzebowania na poszczególne witaminy przedstawione zostały w tabeli nr 5.    !

Ze względu na rozpuszczalność podzielone zostały na :

V witaminy rozpuszczalne w Huszczach A, D, Ii, K, y witaminy rozpuszczalne w wodzie - C, P i z grupy B,

Witamina A (i ctiiiol) - warunkuje prawidłowy wzrost i rozwój organizmu, zwłaszcza dzieci i młodzieży, wpływa na właściwy stan tkanek nabłonkowych, reguluje adaptację wzroku do widzenia o zmierzchu łub w słabym oświetleniu, zwiększa odporność organizmu. Występuje w warzywach (marchew, szpinak, zielona sałata), w żółtku jaj, mleku, maśle i tranie ryb.

Witamina D -- odgrywa szczególną rolę w procesach kostnienia i rozwoju, reguluje gospodarką w a p n i o \ v o - lo s fo r a n o w ą, wpływa na procesy mineralizacji kości. Występuje w niewielkich ilościach w: wątrobie, tremie ryb, jajkach i maśle. Jest ona także syntetyzowana w organizmie ludzkim pod wpływem działania promieni nadfioletowych (promienie słoneczne) na ergosteroi, który występuje w skórze.

Witamina E (tokofcrole) - niezbędna do prawidłowego przebiegu funkcji rozrodczych, zapobiega degeneracji mięśni i martwicy wątroby, chroni błonę krwinek czerwonych i zwiększa ich odporność na hemołizę. Występuje w produktach pochodzenia roślinnego - sałata, groszek zielony, marchew, szpinak, kapusta.

Witamina K - niezbędna w procesach krzepnięcia krwi. Rozpowszechniona jest głównie w: warzywach zielonych, orzechach włoskich, oleju sojowym oraz w wątrobie i mleku. Może być syntetyzowana w przewodzie pokarmowym przez florę bakteryjną Witamina C (kwas askorbinowy) - nasila wytwaminie substancji odpornościowych, aktywizuje szereg enzymów i hormonów, warunkuje prawidłową czym rość tkanki łącznej. Źródłem witaminy C są warzywa i owoce,

Witaminy grupy B - występują w produktach pochodzenia roślinnego (drożdże, otręby, produkty zbożowe i nasiona roślin strączkowych) oraz pochodzenia zwierzęcego (wątroba, nerki, mleku i jego przetworach, jajkach).

Bi (tiamina) - bierze znaczący udział w przemianie materii, głównie węglowodanów, iii (ryboilawina) - odgrywa istotną rolę w procesach oddychania tkankowego, bierze pośledni udział w przemianie materii, zwłaszcza węglowodanów,

11₄ (pirydoksyna) - wpływa przede wszystkim na przemianę białkową ustroju,

11 u (cyjanokobalaminn) --jest niezbędna do syntezy kwasów nukleinowych.

5. PODSTAWOWE BLI<;i)Y ŻYWIENIA.

Mianem żywieniaątrawidlowego (racjonalnego) określa się żywienie, które w pełni pokrywa .zapotrzebowanie (w ilościach i proporcjach zgodnych z zaleceniami nauk

0    żywieniu - tabela nr 5) organizmu ludzkiego (w zależności od pici, wieku i stanu

/ ' ¹ ' fizjologicznego) na wszystkie niezbędne do funkcjonowania jego ustroju składniki

pokarmowe. Prawidłowe odżywianie ma ogromny wpływ na stan zdrowia człowieka,

I

jego rozwój fizyczny, dobre samopoczucie, zdolność uczenia się i wydajność w pracy.    j ■

Z kolei na stan odżywienia człowieka wpływają: ekonomiczne i społeczne warunki    \

życia, wiedza o prawidłowym odżywianiu, stopień ciężkości wykonywanej pracy, stresy

1    klimat.    i

Te czynniki mają decydujący wpływ na podstawowe błędy żywieniowe wynikające z;    i

>    nadmiaru lub niedostatecznej ilości zjadanego pożywienia,    j

>    złej jakości, nieodpowiedniego zestawienia produktów i racji pokarmowych,    . j'

Nadkonsrimpcja dotyczy szczególnie ( wg Instytutu Żywności i Żywienia):

❖ zby t d użc j i I oś c i e n c rgi i po b i c ran ej z p ok armc m,

❖    zbyt wysokiej ilości zawartej w pożywieniu energii pochodzącej z tłuszczów,

*> nadmiaru tłuszczów zwierzęcych (nasyconych) przy zbyt niskiej, ilości tłuszczów

roślinnych zawierających nienasycone kwasy tłuszczowe,

❖    nadmiaru łatwo przyswajalnych cukrów prostych oraz chlorku sodu (sól kuchenna),

Skutki zdrowotne nadmiaru spożywanych pokarmów odzwierciedlają się

następującymi chorobami:

układu krążenia - miażdżyca, zawał mięśnia sercowego, nadciśnienie, udary,

J układu krążenia - miażdżyca, zawał mięśnia sercowego, nadciśnienie, udary,

S otyłość,

■S cukrzyca,

S niektóre nowotwory,

S próchnica zębów,

Nie mniej istotne są wady wynikające z niedożywienie i złej jakość spożywanych produktów. Należy tu zbyt niska ilość:

*1* nienasyconych kwasów tłuszczowych pochodzenia roślinnego, w proporcji do zbyt dużej ilości tłuszczów nasyconych - zwierzęcych, ^łt* białka i energii w racjach pokarmowych dzieci i młodzieży,

»!• witamin,

♦> składników mineralnych - głównie wapnia, żelaza, jodu,

❖ błonnika pokarmowego,

69