IMGT44

76

ńego przez dra Adama Schaffa (nazwanego planem „rozkułaczenia nauki”), czyli likwidacji tradycyjnie rozumianej humanistyki, likwidacja „Tygodnika Warszawskiego” i innych czasopism, działanie Urzędu Cenzury (od 1946 roku) i inne.

3) „kontrewolucji” (wrogom komunizmu - w Polsce nazwanego socjalizmem) Formy, zakres i zasięg represji wobec wrogów systemu zmieniały się, ale system komunistyczny w Polsce - jak mówi Andrzej Paczkowski: był zawsze represyjny,

—    był zawsze przestępczy, gdyż nie przestrzegał nie tylko norm prawa międzynarodowego, ale nawet własnej konstytucji,

—    był zawsze gotów do użycia przemocy (także wojska) na skalę masową,

—    w swych początkach (1944-1956) był zbrodniczy” (Paczkowski, 1999, s. 366).

Z tego powodu sprawujący władzę musieli poszukiwać „wrogów ludu .(systemu, władzy)". Do walki z tak rozumianą „kontrrewolucją” powstał w 1950 roku specjalny Departament X w MBP (Ministerstwie Bezpieczeństwa Publicznego).

Jak już wcześniej powiedziałam, ofensywa ideologiczna miała także swój wymiar pozytywny w tym sensie, że nie tylko walczyła ze światem^ąetykietowanym jako „burżuazyjny”, ale kreowała określoną wizję świata i człowieka nazwaną „naukowym światopoglądem”. Najpełniej i najatrakcyjniej dla przeciętnego człowieka taką wizję świata miał kreować „socrealizm" oraz nauka oparta ną, materializmie historycznym i materializmie dialektycznym. W ten sposób literatura, nauka i sztuka uczestniczyły w sposób zaangażowany w kreowaniu ideologicznej wizji człowieka i świata, wspierając instalowanie, utrwalanie i podtrzymywanie systemu ideokreacyjnego, którego istotą był „pozór” (Staniszkis, 1989) lub też „(nie)^aln> socjalizm” (Drygalski, Kwaśniewski, 1988).

Kreowaniu nowej wizji człowieka i świata służyć miały między innymi takie działania, jak:

1)    powołanie organu PZPR Nowe Drogi w celu transmisji określonej i obowiązującej wersji „prawdy” do niższych szczebli aparatu partyjnego,

2)    zorganizowanie zjazdów dla różnych środowisk twórczych w celu nakłonienia ich do „dobrowolnego” przyjęcia zasad i funkcji socrealizmu (zasadniczą rolę w pacyfikacji środowiska pisarzy odegrał V Zjazd Pisarzy i wcześniej:.przeprowadzona weryfikacja tego środowiska),

3) wydanie dzieł klasyków marksizmu w nakładzie 8 milionów egzemplarzy; (za cenę jednoczesnego zmniejszenia o połowę nakładów prac nauko wychyl literatury pięknej),

4) wydanie przetłumaczonego na język polski podręcznika Historia Wsiechzwiąz-kowej Komunistycznej Partii (bolszewików). Krótki kurs (1948)¹⁴,

¹⁴ Wydaje się, że Historia Wszechzwiązkowej Komunistycznej Partii (bolszewików). Krótki kurs, przetłumaczona na język polski w 1948 roku, nie jem dziełem należycie docenionym przez zajmujących »ie wiekiem XX. Trudno jednak lekceważyć tekst, którego populamoić mierzona liczbą wydanych egzemplarzy jest bliska „Biblii”. Krótki kurs historii WKP(b) napisany został w 1938 roku, przetłumaczony na jeżyk polski 10 lat później, a dzieło to rozeszło się w nakładzie 40 milionów egzemplarzy. W Polsce stało sic najpierw podręcznikiem w 1KKN przy KC PZPR. Dla studentów studiów

5)    powołanie przy KC PZPR Instytutu Kształcenia Kadr Naukowych (nazwano to „Instytutem Czerwonej Profesury", a pierwszą konferencją naukową przygotowaną przez tę jednostkę była konferencja nt. Znaczenie prac Józefa Stalina o językoznawstwie),

6)    przygotowanie (niezwykle staranne) I Kongresu Nauki Polskiej, na którym zaakceptowano tezy referatu programowego przygotowanego przez dra Adama Schaffa na temat: O znaczeniu humanistyki dla walki klasowej. Aprobata wyselekcjonowanych przedstawicieli środowiska „naukowego” stała się podstawą (stwarzającą pozory liczenia się z głosem środowiska) wprowadzenia nowej ustawy o szkolnictwie wyższym, dzięki której nauka została zorganizowana wedle wzorów wypraktykowanych w Związku Radzieckim.

Czytelnik może zapytać o związek tych działań z systemem oświaty. Ten związek jest łatwy do uchwycenia bez moich interpretacji, gdy posłużę się cytatami z programu nauki w jedenastoletniej szkole ogólnokształcącej z 1949 roku. Czytamy tam: „Nauczanie historii w 11-letniej szkole ogólnokształcącej ma na celu możliwie pełne i naukowe poznanie przez uczniów przeszłości świata i Polski w oparciu o metodę materializmu historycznego i dialektycznego (...)

Cele wychowawcze

1.    Przez gruntowne zrozumienie roli postępowych tradycji narodu polskiego oraz polskich bojowników o wolność i sprawiedliwość społeczną w międzynarodowym mchu rewolucyjnym i postępowym, rozbudzenie:

a)    miłości ojczyzny i patriotyzmu ludowego,

b)    dumy zsdotychczasowych osiągnięć Polski Ludowej na drodze postępu i zakładania podwalin socjalizmu,

c)    gotowości do ofiar i wysiłków na rzecz Państwa Ludowego.

2.    Rozwijanie:

" a) poczucia solidarności ze wszystkimi narodami walczącymi pod przewodnictwem ZSRR o postęp i Sprawiedliwość społeczną, b) umiłowania rewolucyjnych i postępowych tradycji klasy robotniczej całego świata.”

Program języka polskiego dla klasy XI:

„C. Cele wychowawcze

1.    Rozwijanie umiłowania Polski Ludowej, jako realizatora idei sprawiedliwości Społecznej; wolności i budownictwa socjalistycznego.

2.    Rozwijanie szacunku i przywiązania do międzynarodowych tradycji postępowych, a w szczególności do tych tradycji narodu polskiego, które przyczyniły się do Zwycięstwa idei postępu, do postaci wielkich bojowników o wolność i sprawiedliwość społeczną oraz postępowych twórców w dziedzinie nauki

wyższych stał się obowiązkowy po 1964 roku, kiedy wprowadzono jako obowiązkowe przedmioty nazwane skrótem MELS. Opinie partyjnych gremiów, które towarzyszyły kolejnym wydaniom tego dzieli, potwierdzają, że wiązano z nim nadzieje światopoglądowej unifikacji społeczeństwa. Problemem jest zbadanie, w jakim stopniu te nadzieje zostały zrealizowane. Stalin zresztą osobiście ingerował w jego ostateczny kształt, a w 1948 roku przypisane zostało mu autorstwo tego tekstu. Był to obowiązkowy podręcznik we wszystkich krajach obozu socjalistycznego.