IMG 77 (4)

możemy określać pośrednie poziomy przekładu na świecki kontekst codziennych działań. Mutatls mutandis, odnosi się także do języka, tego naj ważniejszego środka obiektywizacji światopoglądu jako takiego, jak również świętego kosmosu. Tworzenie schematów interpretacyjnych i modeli zachowania w życiu codziennym zależy, w pierwszym rzędzie, od bezpośredniej funkcji odniesienia jeżyka. Lingwistyczne przedstawienie świętego kosmosu polega na tym, co możemy nazwać symbolicznym potencjałem języka, objawiającym się w persomfikacji wydarzeń, tworzeniu boskich imion, budowaniu „odmiennych” rzeczywistości przy pomocy metaforycznych przeniesień itd.²⁵ W odróżnieniu od potocznego, symbolicznemu używaniu języka towarzyszy zwykle element ekstazy i często prowadzi ku teorii inspiracji.

Podsumowując, język łączy się z aktami rytualnymi i obrazami w przedstawianiu świętego kosmosu. Najbardziej znane zobiektywizowane cechy takiego kosmosutopwięty kalendarzy święta topografią oraz rytualne dekrety świętej tradycji grup społecznych, jak również akty rytualne, nadające święte znaczenia biografiom jednostek. Inne wytwory świętego kosmosu mogą przyjąć formę raczej tematycznie specyficznej kondensacji krytycznych problemów życia społecznego i indywidualnego w tańcu, eposie czy dramacie.

Ucieleśnienia świętego kosmosu, które będziemy nazywali religijnymi wyobrażeniami, nadają sens życiu jednostki. Autorytet wyobrażenia religijnego nie może wywodzić się z zawartości danego świętego tematu, ujmowanego w wyizolowaniu. Opiera się on na hierarchii ważności światopoglądu jako całości, i ostatecznie, na jego transcendentnej jakości. Integrująca funkcja światopoglądu jako całości jest spełniana w konkretnych procesach socjalizacji przez określone wyobrażenia religijne. Efektywność konkretnych tematów religijnych przy kształtowaniu świadomości indywidualnej i przy

²⁵ Por., na przykład, Bruno Shell, Die Endeckung des Geistes; Studien zur Entstchung des europaischen Denkeus bei den Griechen, Claasen, Hamburg, 1955, szczególnie sur. 17-42 oraz T.B.L. Webster, Language and Thought in Early Greece, w: Memoirs and Preceedings of the Manchester Uterary and Philosophical Society, tom 94. Sesja 1952-53, srt. 1-22.

k

w

3

~ ^

nadawaniu znaczenia indywidualnym biografiom nie wynika jednak z historycznie zmiennej, zawartości tematów, ale z hierarchii ważności, którą te tematy pośrednio reprezentują. Wyraźnie zaznaczona transcendencja świętego kosmosu w stosunku do świata życia codziennego oznacza transcendencję społecznie wytworzonego światopoglądu w stosunku do subiektywnego strumienia świadomości. Co za tym idzie, specyficzne tematy religijne w procesie socjalizacji oznaczają socjalizację jako ogólny proces indy-widuacji religijnej.

Podsumowując, możemy stwierdzić, źe hierarchia ważności, chara-k teryzuj ącaJ wiato po glądjąko całość i będącąpocjstawą funkcji religijnej światopoglądu, jest wyraźna w odrębnej, nadrzędnej .warstwie znacze-niowej w ramach światopoglądu. Przy pomocy symbolicznych wyobrażeń warstwa ta odnosi się w sposób wyraźny do sfery j^eczywistości, która jest oddzielona od świata życia codziennego. Ta sfera może być nazwana świętym kosmosem, a symbole, które reprezentują rzeczywistość tego kosmosu, mogą być nazwane wyobrażeniami religijnymi, ponieważ wykonują, w specyficzny i skoncentrowany sposób, szeroką, religijną funkcję światopoglądu jako całości. Światopogląd w swej całości został zdefiniowany wcześniej jako uniwersalna i niespecyficzna społeczna for-' ma religii. Co za tym idzie, układ wyobrażeń religijnych, które formują święte uniwersum, musi zostać nazwany specyficzną, historyczną formą społeczną religii.

Święty kosmos jest częścią światopoglądu. Jest zobiektywizowany społecznie w ten sam'sposób, “jak światopogląd w całości, nie zważając na specjalną symboliczną jakość wyobrażeń religijnych. Oznacza to, że święty kosmos formuje część obiektywnej rzeczywistości społecznej bez potrzeby odrębnych i wyspecjalizowanych podstaw instytucjonalnych. Jako część światopoglądu, święty kosmos pozostaje w związku ze strukturą społeczną jako całością. Przenika różne, mniej lub bardziej zróżnicowane obszary instytucjonalne, takie jak pokrewieństwo, podział pracy oraz sprawowanie władzy. Święty kosmos definiuje bezpośrednio całą socjalizację jednostki i odpowiada całej jej biografii. Ujmując sprawę inaczej, wyobrażenia religijne służą do legitymizowania zachowania w pełnej gamie I sytuacji społecznych.

97