IMG30 (9)

358

nych. Nic ma jednolitego poglądu, co do wpływu zanieczyszczeń na występowanie foliofagów o gryzącym aparacie gębowym, żyjących w stadiach larwalnych na powierzchni roślin. Przeważa jednak pogląd, żc nie znajdują tu one szczególnie dobrych w arunków do rozwoju. Wyjątkiem jest zawodnica świerkowa i naroślan świerkowy i w pewnym stopniu także osnuja gwiaździsta - gatunki masowo pojawiające się w rejonach przemysłowych. Ograniczanie liczebności foliofagów drzew iglastych wynikać' może z pokrywania powierzchni aparatu asymilacyjnego drzew pyłami zawierającymi substancje rcpelentnc. toksyczne lub utrudniające owadom konsumpcję.

Znacznie bardziej odporne na zanieczyszczenia przemysłowe powietrza są drzewa odnawiające co roku aparat asymilacyjny. a więc modrzewie i drzewa liściaste. Wprowadzenie tych drzew do okręgów przemysłowych na miejsce sosny i świerka pociąga za sobą ich zagrożenia ze strony tych gatunków owadów, które w warunkach leśnych nie miały dotąd znaczenia gospodarczego.

Na modrzewiach szczególnie liczne są foliofagi: stnrckun irzopek - Adelges laricis Vail.. zmiennik brudny - Strophosorna capitata De Gccr.. zawodnice - Pristiplwra laricis Htg. i P. wesmaeli Tischb., krobik modrzewiowicc - Coleophora laricella Hbn. (Witrylak. 1978).

Do najpospolitszych drzew liściastych w okręgach przemysłowych należą: brzoza bro-dawkowata. olsza szara i olsza czarna. Cechą charakterystyczną jest (podobnie jak u drzew iglastych) masowe ich zasiedlanie przez owady o kłująco-ssącym aparacie gębowym. Są to miodunkowate. jak np. miodunka olchowa - Psylla alni L.. mszyce, jak np. na olchach Pierrrtcellis maculata. na brzozie - Euceraphispunclipennis Ztt.. oraz pieniki: Aphrophora

alni Fali. i /t. salicina Goezc. Liczne są także polifa-gicznc ryjkowce: zmiennik brudny - Strophosoma capitata Dc Gccr.. naliściaki - Phyllobius arboralor Hbst.. Pb. calcaratus F.. obryzg - Polydrusus ceni-nus L.. kluk opuchlak - Otiorhynchus nudlipunctatus F. (rys. 8.301) oraz motyle: wlochacz - Biston betu-laria L.. znamionówka - Orgyia antit/ua L.. które licznie zasiedlają brzozę i olszę. Z innych gatunków foliofagów skłonność do masowych pojawów wykazują na brzozie: Aclcris ferrugana Schilf., Opcropli-litera fagata Scharf.. skoczonos brzozo wy - Rinn-chaenus rusci Hbst.. na olchach: Epinotia immunda-na F.R., Cabera pusaria L.. Bnarmia crepuscularia Hbn., Nematinus fuscipennis Lep., hurmak olcho-wiec - Agelastica alni L., rynnica olchowa - Melaso-ma aeneum L. Na olchach szczególnie groźne są też ksylofagi: krytoryjek olchowiec - Cryptorhynchus lapalhi L. i przczicmik - Synanlhedon sphecifonnis (Chłodny, 1977 i Tomków. 1977) (rys. 8.302).

Rysunek 8.301

Kluk opuchlak Ollortiynchus mullipunclalus F.. postać dorosła (wg Nunbnrga, 1964)

8.17.2.2. Niektóre gatunki szkodliwe

Miodunka olchowa - Psylla alni L. Larwy lej miodunki.przebywając na szczytowych pędach, wysysają nerwy główne liści. Postacie dorosłe powodują powstawanie na dolnej stronie liścia wypukłych, małych wyrośli, w których żerują, wysysając tkankę irss 8.30?). Najchętniej żeruje na olszy czarnej. W okręgach przemysłowych także liczny na ol-szy szarej i brzozie.

Znamionówka tarniówka - Orgyia anńqua L. W czasie rójki, która odbswą się w lipcu. latają tylko samce, samice mają skrzydła szczątkowe - latać me mogą. Jaja są składane na oprzędach okrywających puste już osłonki poczwarkowe własnego gatunku. Gąsienice z charakterystycznymi 4 żółtymi pęczkami włosków na grzbiecie żerują na liściach różnych drzew liściastych i iglastych (rys. 8.304). Przepoczwarzają się zwykle na korze pni w gęstym oprzędzie. Druga rójka przypada na wrzesień 1 październik. Samice składają wówczas jaja. które zimują. Znamionówka tamiówka jest polifagiem bardzo pospolitym w lesic. sadach i zadrzcwieniach. Liczna w strefie zanieczyszczeń przemsdo-wych powietrza.

Naliściak drzewiarz - Pliyllobius arbnrator Hbst. Chrząszcze pojawiają się w maju i do końca czerwca żerują na liściach drzew liściastych, ogryzając strzępiasto 1 głęboko wzdłuż nerwów ich br/egi (rys. 8.305). Żerują także na młodych pędach świerka w>. gry zając w nich mato otworki powodujące skrzywienie pędu. Jaja są składane Jo ziemi, a larwy żerują na korzeniach drzew liściastych i iglastych, ogry zając ich korę 1 mc naruszając drewna. Szkody na drzewkach 3-4-lctnich mogą być znaczne. Zer larw objawu > ę żółknięciem liści i jeśli jest silny - powoduje usychanie drzew.

8.17.3. Profilaktyka i zwalczanie

Zasady profilaktyki w lasach i zadrzcwieniach okręgow przemysłowych ; -skich dotyczą:

-    ograniczania stężeń gazów i pyłów emitowanych przez zakłady pr.-emis! >.•

-    niedopuszczania do powstawania szkód przemysłowych, a zwlas/. u v*

-    walki z nie/.organizowanym ruchem turystycznym.

-    kształtowania składu gatunkowego drzewostanów 1 zadrzew n-n : pr.-v . tunków możliwie najbardziej odpornych na zamęczyszerenu - ' mechaniczne.

Obowiązkowa jest wzmożona kontrola stanu sanitarnego lasu 1 zadrzew:. w 1 nie szkodników odbywa się według ogólnych zasad omówionych wc/csnici ■ grup owadów.