IMG00 (4)

334 • Syrinks

do rywalizacji nawet muzy. Przegrały jednak i spotkała je kara, muzy zamieniły s. wpół ptaki, pół kobiety. Było kilka wersji tego mitu, m.in. taka, że wcześniej były one -> nimfami. Według innych legend pierwotnie figurki s. umieszczano na grobach, były to tzw. apotropajony. Zachował się rzymski sarkofag z III w., z wyobrażeniem s. o ptasich nogach i kobiecych torsach (Metropolitan Mu-seum of Art, Nowy Jork). Jako morskie potwory lokowano je m.in. w pobliżu Sorrento bądź na wyspie Capri.

• W Atenach znajduje się Amfora z Syrenami (VII w. p.n.e., Ethnikon Archeołogion Musion, Ateny). Z czasem wizerunek s. zmienił się: od pasa w dół miały rybie ogony. Etruską urnę Odys i Syreny (II w. p.n.e.), z kolekcji Czartoryskich w Gołuchowie, posiada Muzeum Narodowe w Warszawie. Obraz Odyseusz z Syrenami (1947, Musee Picasso, Antibes) namalował P. Picasso, posąg Trzy Syreny (1889) A. Rodina znajduje się w Ny Carlsberg Glyptotek w Kopenhadze. Znany jest także nokturn Syreny (1899) C. Debussy'ego. Patrz także Orfeusz, Telemach, Telksi-noe.

Syrinks, —> nimfa z Arkadii, córka boga rzeki ->Ladon. Napastował ją zakochany w niej bóg lasów, myśliwych i pasterzy -> Pan, którego wygląd mógł ją tylko przestraszyć: był cały owłosiony, miał kozią brodę i koźle kopytka; na głowie sterczały mu różki, z tyłu zwisał ogon. Uciekając przed nim, S. rzuciła się w wody Ladonu, po czym bóg tej rzeki zamienił ją w trzcinę (według innej wersji —»Gaja). Pan, słysząc, jak trzcina pięknie szumi, ściął ją i zrobił z niej instrument, który nazwał imieniem nimfy —> syryngą. Był to dęty instrument muzyczny, bardzo popularny w Grecji. Historię S. znamy z —> Metamorfoz (ks. I, w. 689 n.) Owidiusza. * Malarze nowożytni chętnie malowali Pana i Syrinks, np. N. Poussin (1637), A. Bócklin (1854); obydwa obrazy znajdują się w drezdeńskiej Gemaldegalerie. syrynga, bardzo popularny w Grecji dęty instrument muzyczny, zwany również fletnią Pana. Składa się z siedmiu połączonych ze sobą trzcinowych rurek, piszczałek, różnej długości. Dzisiaj używa się go w muzyce ludowej w krajach bałkańskich. Według greckiego mitu instrument ten skonstruował bóg arkadyjski —»Pan. Patrz także Daf-nis, Syrinks.

Syzyf, założyciel i król -*Koryntu. Syn -» Eola, mąż -»Plejady Merope (bądź Enarety), ojciec Glaukosa. Brał udział w biesiadach bogów, ale kiedy zdradził ludziom tajemnice pochodzące z Olimpu, a potem uwięził bożka

Krasnal Syzyfek

śmierci —»Tanatosa, bogowie skazali go na wieczne męki w —»Tartarze: toczył tam pod wysoką górę wielki głaz, który przed samym szczytem wciąż spadał na ziemię. W ten sposób musiał pracę ciągle zaczynać od nowa. W starożytności zastanawiano się nad przyczyną kary wymierzonej S. Według jednych, dopuścił się on świętokradztwa, wyjawiając ludziom boskie tajemnice, zatem musiał być ukarany. Inni mówią, że S. zdradził tylko bogu-rzece —»Asoposowi, iż —»Zeus porwał —»Ajginę, dlatego poniósł karę. Niezależnie od pomysłów mitografów jedno pozostaje pewne - „Syzyfowa praca” to praca ciężka, wymagająca ustawicznego wysiłku, ale nie twórcza, wprost przeciwnie: daremna, bezskuteczna. Tytuł Syzyfowe prace (1898) dał S. Żeromski jednej ze swych powieści. • Niewiele jest prac przedstawiających S., na uwagę zasługuje obraz Tycjana Kara Syzyfa (1499-1500, Museo del Prado, Madryt). Patrz także Bellerofont, Tersandros, Toas.