IMGh57

„Rozwój jest hierarchiczny w sensie ciągłego podążania ku lepszemu niż jest, oddalaniu się od prymitywizmu, odchodzeniu od prostoty i podążaniu w kierunku zwiększonej złożoności i dojrzałości”¹.

Centralnym znaczeniem pojęcia rozwoju jest fakt, że rozwój toczy się do przodu i w górę. Jest to liniowa perspektywa czasu. Czas widziany jest jako prosta lub jako schody wiodące w górę. Progresja wzdłuż tej prostej stanowi rozwój. Wszystko, co następuje, może być uporządkowane i umiejscowione wzdłuż prostej². Rozwój polega na zmianach zachowania, dokonujących się w biegu ludzkiego życia. Widziany jest jako postęp, który dokonuje się według naturalnie regulowanego wzorca, jako zmiany zorganizowane w sekwencje następujące po sobie według uprzednio ustalonego porządku.

„Rozwój wykazuje ciągłość od narodzin aż do śmierci, ale przebiega w różnym rytmie - są okresy wyciszenia lub dużej intensywności, nierównomiemości czy równowagi. Zmiany rozwojowe nie zawsze prowadzą do przodu i po linii prostej. Badania właściwości rozwojowych ukazują, że dziecko może osiągnąć dojrzałość w różnym wieku i dla różnych sfer. U niektórych dzieci wyraźnie widać lekkie wahania rozwoju, podczas gdy u innych - duże odchylenia od normy. Z tego wynika, że nie każde dziecko osiąga ten sam poziom rozwoju w tym samym wieku. Rozwój dziecka zależy bardziej od tego, kim ono jest, niż od tego, jakie działania podejmują dorośli. Dlatego w działaniach edukacyjnych należy kierować się stanem rozwoju, a nie wiekiem dziecka.

Wiele teorii powstałych w ostatnich dziesięcioleciach i powszechnie znanych w pedagogice są tzw. teoriami stadiów, opierającymi się na idei uniwersalnego toku rozwoju, który na każdym etapie charakteryzuje

33

1

   E. NSsman, Vuxnas intresse av att se med. bams ogon, (w:) Seendet och seendets wilkor. En bolcom bams och ungas wiilford, red. L. Dahlgren, K.I.K. Huttqvist HLS Fórlag, Stockholm 1995, s. 286.

2

   E. Nordin-Hultman, Pedagogiska..., op. cit., s. 160-161.