IMGi22 (2)

136 Rozdział 4

4.3. Systemy synchroniczne i asynchroniczne elektronicznego nauczania na odległość

W celu realizacji kształcenia elektronicznego należy mieć właściwie skonfigurowany komputer, posiadający CD-ROM (a nawet DVD), dostęp do sieci intranetowej lub rozległej sieci Internet. W trakcie uczenia się wykorzystuje się takie materiały dydaktyczne, jak: tekst, wideo, dźwięki i muzykę oraz animacje, które tworzą zróżnicowane środowisko dydaktyczne stymulujące zaangażowanie uczącego się. W kształceniu elektronicznym można wyróżnić cztery poziomy, w zależności od stopnia zaawansowania:

1.    Bazy danych - indeksowane bazy danych, zawierające wyjaśnienia problemów związanych z oprogramowaniem, instrukcjami pozwalającymi krok po kroku zrealizować postawione zadania, są najprostszą formą edukacji elektronicznej. Użytkownik sam wpisuje szukane słowo kluczowe lub wybiera je ze spisu alfabetycznego.

2.    Dydaktyczne wsparcie typu online - funkcjonuje podobnie jak bazy danych. Umożliwia wykorzystanie forum dyskusyjnego, rozmów w czasie rzeczywistym - chat rooms, biuletynów, poczty elektronicznej lub systemu komunikatów o charakterze informacyjnym. Ta forma jest bardziej interaktywna niż bazy danych i oferuje możliwość uzyskania bardziej szczegółowych informacji i szybszą interakcję.

3.    Kształcenie asynchroniczne - opisane szeroko w rozdz. 5., które wykorzystuje wszystkie formy asynchronicznej komunikacji i różne formy aktywności dydaktycznej, takich jak: forum dyskusyjne, wirtualne seminarium, symulacje komputerowe w wirtualnym laboratorium, projekt zespołowy, esej interaktywny, pocztę elektroniczną, wykłady i ćwiczenia na płytach CD-ROM lub DVD.

4.    Kształcenie synchroniczne - zawierające zajęcia dydaktyczne prowadzone w czasie rzeczywistym. Uczestnicy procesu kształcenia mogą dołączyć się w dowolnej chwili w trakcie prowadzonych zajęć. Charakterystycznymi mediami dydaktycznymi są tutaj wirtualna ręka oraz wirtualna tablica. Ręka służy zasygnalizowaniu nauczycielowi, że uczący chce o coś zapytać lub odpowiedzieć napytanie nauczyciela. Natomiast tablica służy prezentacji różnorodnych informacji. Do kształcenia synchronicznego zaliczamy również wideokonferencje realizowane przez Internet i audycje radiowe.

W uczeniu elektronicznym, w trakcie którego nauczyciel nie znajduje się w centrum procesu (por. koncepcja konstruktywistyczna w kształceniu online), a nawet jest niewidoczny, bowiem znajduje się w odległym miejscu i komunikuje się w innym czasie, wykorzystuje się zróżnicowane metody nauczania. Nauczanie zawiera takie elementy jak, zróżnicowane postaci informacji (zdjęcia, rysunki, obrazy, teksty, dźwięki oraz filmy - użycie kolorów i ich specyficznych kombinacji,

łączenie obrazów z tekstem, łączenie dźwięku z obrazami, użycie multimediów, format strony współpracujący z naturalnymi ruchami gałki ocznej), interakcje z materiałami dydaktycznymi przyciągającymi uwagę (gry, quizy, testy oraz wykonywanie operacji przy wykorzystaniu klawiatury i myszki), interakcje między studentami a nauczycielem (chat rooms, panele dyskusyjne, e-mail, etc.), sprzężenia zwrotne (w celu usunięcia nieporozumień, wyjaśnienia trudnych zagadnień, odpowiedzi na nurtujące studentów problemy, stymulowanie wyobraźni uczących się w celu lepszej percepcji przekazywanych treści).

Kształcenie elektroniczne zapewnia utrzymanie własnego tempa uczenia się, po uwzględnieniu przyczyn rozpraszających uczącego się, prowadzących do utraty koncentracji. Prawidłowo skonstruowany interakcyjny materiał dydaktyczny powinien umożliwiać nawigacje między stronami WWW, powrót do materiału trudnego, w celu jego powtórzenia i pełniejszego zrozumienia, np. poprzez opanowanie łatwiejszych poziomów trudności, powtarzanie animacji, filmów i dźwięków, aby kształcenie stało się jak najbardziej efektywne.

Bardzo ważną rolę w kształceniu elektronicznym odgrywa interakcja z materiałem dydaktycznym, uwzględniająca: zaznaczanie właściwych odpowiedzi na pytania w teście lub ąuizie, włączanie animacji analizowanych obiektów, łączenie właściwych odpowiedzi z pytaniem. W przypadku udzielenia odpowiedzi błędnej, uczący się powinien móc przemieścić się natychmiast na stronę, na której znajdują się informacje, pozwalające na udzielenie właściwej odpowiedzi. W tekście materiału powinny znajdować się słowa kluczowe, tzw. hiperlinki, które przenoszą uczącego się do stron, na których można znaleźć wyjaśnienia analizowanych terminów.

W trakcie kursów zarządzania online często wykorzystuje się gry interaktywne, wykorzystujące informacje przekazywane w trakcie procesu kształcenia. W ich trakcie prowadzone są przez uczących działania w wybranym środowisku, posługując się narzędziami poznanymi w trakcie nauki. Gry zawierają różne scenariusze, w których zarówno wygrana, jak i przegrana stanowią formę nauki.

Ważnym elementem procesu kształcenia jest motywacja. Motywacje stanowi nie tylko potrzeba uzyskania nowych kompetencji, ale także wykorzystanie wielu interesujących dla uczącego się elementów procesu uczenia się: interesujących i zróżnicowanych form informacji, angażujących metod i stylów nauczania, interakcje między uczestnikami kursu, współzawodnictwo, otwarta diagnoza i ewalu-acja dydaktyczna wytworów działania zarówno przez samych uczących się, jak i przez nauczyciela.

Rozwój techniki filmowej oraz technologii telewizyjnej i telekomunikacyjnej pozwala na integrację różnych postaci informacji. Współczesne narzędzia informatyczne pozwalają na tworzenie graficznych banków danych, przechowywanie i przetwarzanie filmów oraz gromadzenie utworów muzycznych. Szerokie możliwości sprawiają, że realny staje się transfer informacji (wiedzy) na dowolną odległość, dzięki czemu w procesie dydaktycznym nie musimy brać pod uwagę tylko kadrę nauczycieli zatrudnionych w szkole, jej zasoby informacyjne i materialne.