IMGs61

MfcłfeSsa mogły już w piątek po południu wyjeżdżać do domów rodzinnych ■ aoacoć do internatu w niedzielę wieczorem. W wielu ośrodkach wycho-jpa$Rzycdi tak zresztą już się dzieje, mimo iż w naszych warunkach nie zaw-|Be to jest możliwe. Każdy ośrodek szkolno-wychowawczy musiałby bowiem dysponować kilkoma autokarami, zaś domy rodzinne dzieci powinny się znajdować me dalej niż w promieniu 100 km od ośrodka szkolno-wychowawczego. Dla celów rewalidacyjnych w naszym kraju w dalszym ciągu optymalne jest jednak dla większości dzieci z uszkodzonym słuchem wychowanie i kształcenie, które określiliśmy jako „postać złagodzoną”.

i ZAGADNIENIE KSZTAŁCENIA I WYCHOWANIA INTEGRACYJNEGO I EKSTEGRACYJNEGO

W ptśraiennicrAie ortopedagogicznym i w praktyce wychowawczej człowiek niepełnosprawny, z upośledzeniem, był i częstokroć ciągle jeszcze jest traktowany przede wszystkim w kategoriach inności, a nie w kategoriach ego możliwości. Jest to do pewnego stopnia zrozumiałe. Swoistości związane z realizacja, procesu dydaktyczno-wychowawczego i jego organizacją, a wynikające z potrzeb edukacyjnych, związanych z danym rodzajem upośledzenia powodują, że koncentrujemy się mniej lub bardziej na samym proce-sie. W konsekwencji, w skrajnych przypadkach, kształcenie osób niepełnosprawnych może stać się celem samym w sobie, funkcjonującym w efekcie Mgria poza głównym, nurtem szkolnictwa. Znamienny jest wykaz literatury przedmiotu, w przeważającej liczbie publikacji ortopedagogicznych, ograniczających się prawie wyłącznie do określonego, konkretnego rodzaju specjal-Sałci. To podejście ulega jednak stopniowo zmianie wraz ze wzrostem zain-Mnmb problematyką integracyjną, co przejawia się także we wprowadzaniu terminologii z tego zakresu.

W pedagogice specjalnej coraz częściej posługujemy się pojęciem prze-jnmp z anglojęzycznego kręgu kulturowego, mianowicie terminem szkoły parna* (od ang. mainstreaming od main - główny i stream — nurt), do filozofii integryzmu pedagogicznego, którego istotą jest _] wę, z jednej strony, wszelkim podziałom na różne „ciągi" Ifbflaaadąwy, Ogólnokształcący, humanistyczny itp., zaś z dru-> idi łąpzema. W pedagogice specjalnej pojęcie mainstreaming dziecka o specjalnych potrzebach w zakresie

nauczania i wychowania w głównym, dominującym nurcie szkolnym, a więc kształcenia w integracji szkolnej i pozaszkolnej.

W kręgu anglosaskim, obok pojęć integracja (włączanie, scalanie) i reintegracja (ponowna integracja) pojawiły się pojęcia: inkluzja (od łac. inclusus - zamknięty); wychowanie inkluzywne (ang. mclusive education) szkoła inkluzywna (ang. inclusive school). Można więc mówić o szkole - wydawaniu włączającym. Początkowo, w latach osiemdziesiątych, posługiwano się tym pojęciem zamiennie z terminem integracja, z czasem zaczęto dominować pojęcie inkluzji - włączania. W anglosaskim ujęciu rozumienia integracji kładzie się jednak nacisk raczej na fizyczne przemieszczanie dziecka z jednego miejsca, ośrodka do drugiego (readiness model) bez jednoczesnego dokonywania koniecznych modyfikacji w masowym nurcie szkolnym. Zwolennicy szkoły inkluzywnej twierdzą, że jest to szkoła, która akceptuje wszystkie dzieci, a więc i dzieci z upośledzeniami. Podkreśla się pizy tym, że w tradycyjnym, integracyjnym podejściu zwracano uwagę przede wszystkim na sam fakt upośledzenia i związane z nim trudności w uczeniu się¹⁵¹.

Podkreślić jednak także należy, że w polskiej tradycji ortopedagogicznej od czasów M. Grzegorzewskiej, w procesie postępowania pedagogicznego zwracamy uwagę nie tylko na to, co słabe (punkt Achillesowy), czyli trudności w uczeniu się, ale i na to co mocne (punkt Archimedesowy), na możliwości rozwojowe tkwiące w osobie z upośledzeniem i środowisku, w przezwyciężaniu jej niepełnosprawności.

Z pojęciem szkoły włączającej wiąże się także pojęcie wyrównywania szans (ang. eąualization of opportunities), które ma szczególne znaczenie dla osób niepełnosprawnych i w rewalidacji niesłyszących dokonuje się ptzede wszystkim przez wyrównywanie startu szkolnego, dzięki wczesnemu wykryciu, wczesnej diagnozie, wczesnej terapii i wychowaniu. Pojęcie wyrównywania szans zostało zdefiniowane w Światowym Programie Działania na Rzecz Osób Niepełnosprawnych, przyjętym przez Zgromadzenie Ogólne ONZ, określającym to pojęcie jako: proces udostępniania osobom niepełnosprawnym wszystkich ogólnych systemów i środków wspomagających występujących w społeczeństwie, takich jak: fizyczne i kulturalne środowisko, mieszkania i środki transportu, świadczenia społeczne i lecznicze, placór^P

T. G a r y, tndusive schools for an inclmne sociely, „British Journal of Speca! Volume 24, N„ 3, 1997, s. 103.