IMGv77

chowanie małego dziecka niesłyszącego w domu rodzinnym (ang. home training, niezn. Hauspracherziehung) to ewidentny przykład wyjścia pedagogiki specjalnej poza szkołę specjalną.

Określając pojęcie wychowania małego dziecka' z uszkodzonym słuchem w domu rodzinnym stwierdzamy, że polega ono TA świadomym uczestniczeniu jego rodziców w wychowaniu ich niesłyszącego dziecka, którego celem 1 zadaniem jest zapobiegnięcie niemocie, głuchocie i rozwojowi'języka migowego⁷.

Te’ trzy wymienione konsekwencje uszkodzenia słuchu wystąpią nieuchronnie w razie zaniedbania wczesnego <wykrycia uszkodzonego słuchu: braku wczesnej diagnozy i nieprzeprowadzenia wczesnego wychowania słuchowego w ciągu pierwszych trzech lat życia dziecka w jego domu rodzinnym.

Niemota i rozwój języka migowego są wtórne wobec uszkodzenia słuchu. Podstawowym zatem celem okresu niemowlęcego i wczesnego okresu przedszkolnego jest zapobiegnięcie tym konsekwencjom przez wychowanie słuchowe. Jak udowadniają badania C. Griffiths⁸, jest to możliwe. Wykazała ona, że jeśli dzieci z uszkodzonym analizatorem słuchowym zostaną poddane stymulacji dźwiękowej przed 8 miesiącem życia, z pomocą dwu aparatów słuchowych, w czasie co najmniej 5 miesięcy, to u 62% tych dzieci możliwa jest peina restytucja uszkodzonego słuchu. Innymi słowy, 62% dzieci objętych odpowiednio wcześnie wychowaniem słuchowym może porozumiewać się ze słyszącymi bez pośrednictwa aparatu słuchowego.

Wychowrnie słuchowe umożliwia, .przynajmniej w pewnym stopniu, u większości dzieci kontrolę za pomocą słuchu początkowo odruchowo wydawanych dźwięków (krzyk i.glirzenie), a w dalszej kolejności rozwijającego się języka (gaworzenie i mowa dźwiękowa). Stwarza zatem szansę, że dziecko nie będzie nieme i mowa będzie się * kształtować w sposób zbliżony do naturalnego toku jej rozwoju. Dodatkowy czynnik przeciwdziałający niemocie dziecka, a jednocześnie sprzyjający rozwojowi czytania z ust, to naturalna skłonność niemowlęcia, takie niesły-szą. ego, do koncentrowania uwagi na twarzy i tendencja do nąśladowa-

1 A. van Uden, Da* gegliederte Ziel der Hausprachęrziehung, ihre organisa-tio» and ihre methode [w] Arbeftstagung fUr Friiherziehung hórgeschddigter Kinder. BDT, Berlin 1963, s. 93—118.

§ C. Griffiths, Conąueńng childhood deajneas, New York 1967. Przeprowadzone na Węgrzech w klinice otolaryngologicznej badania o podobnym charakterze B niedosłyszących i całkowicie niesłyszących niemowląt, przez lekarza, audiologa i pedagoga socjalnego wykazały, że w ciągu 2—22 miesięcy, kiedy dzieci nosiły ąparaty stereofoniczne, nastąpiła trwała poprawa słuchu u 51 dzieci w stopniu ■■otfiwiającym* zrezygnowanie z aparatu słuchowego. U 12 dzieci słuch nie uległ poprawie, z tym że 10 niemowląt otrzymało aparaty po 10 m. życia. Los 5 przy-padków dzieci nie Jest znany. Patrz: A. Gotze, I. Dobi, P. Kemeny, Wahre Habi-HUtio* Hóraeschddigtar Sduglinge, „Hórgesch&digter Kinder” 1983, nr 4.

nia bodźców mimicznych*. W związku I tym. zadani.*/ rodziców będzie umożliwianie mu naśladowania oWMH i uśmiechania 3ię do niego. Ważne ffll zwrzcanie bodźce dźwiękowe i wibracyjne, towarzyszące aktowi mówta*., jego noszenie na rękach bądź kładzenie go sobie na ttatot/jiS i jednoczesne mówienie.

Wychowanie słuchowe sprzyja zatem rozwojowi nastąpnflgt po fazie gurzenia, to jest gaworzeniu a także kształtowani* tię dźwiękowej — co wpływa hamująco na rozwój języka

Z wymienionych trzech celów wychowania w okresie nienxnvięNflj| najważniejsze jest — jak to już wielokrotnie nadmienialiśmy — wychowanie słuchowe. Skuteczność tego wychowania, popw* gnm| nymi badaniami, uzasadniają następu jąoe przesłanki n^tu^y biriofiesM* Są to:

—    fazowość rozwoju zmysłowi

, — plastyczność dziecięcego mózgu “.

Pojęcie fazowości w rozwoju analizatora słuchu wiąże się z t*w. okresem krytycznym i jego nieodwracalnością. Znaczy to, że poszczególne zmysły, zaś w interesującym nas przypadku znyst słuchu, podlegają optymalnemu rozwojowi jedynie w określonym, krytycznym dla nich przedziale czasu. Nieodwraealnoś# nego wiąże się z kolei z pojęciami okresu sensytywnego oraz deprywacji sensorycznej. Okres s^isytywny w rozwoju analizatora słuchu charakteryzuje, w porównaniu z innymi fazami rozwojowym życia dziecka, długotrwałość, szybkość i zmniejszony wysiłek w nabywaniu i zapamiętywać| doznań i treśa słuchowych, firak stymulacji dźwiękowej u osób z uszkodzonym iflfci enem zaprzepaszcza okres sensytywny. W związku z tym Ldwe mówi także o optymalnym okresie w rozwoju analizatora słuchu.

Plastyczność dziecięcego mózgu ma związek z nie zakończoną budową struktury mózgu nowo narodzonego dziecka. Np. różnicowanie H neuronów trwa do 4 roku życia dziecka, miełinizacja do 6 roku żyda.

^c Ż tych przesłanek* wynikają, powiada A. Lówe, dwa istotne dla wychowania faktory dotyczące:

—    konieczności przeciwdziałania deprywacji sensów

bie analizatora słuchu,

■— okresu pedagogicznej interwencji “<

• — Surdo pedagogika