justy006

duże ilości amylaz, a preparaty tych enzymów są produkowane na skalę przemysłową z wykorzystaniem Aspergillus oryzae, A. niger i A. wentii. Na przykład, Taka-amylaza i Taka-diastaza to przemysłowe, nie oczyszczone preparaty otrzymywane z hodowli A. oryzae, które hydrolizują skrobię do glukozy. Wśród bakterii do aktywnych producentów a-amylaz można zaliczyć niektóre gatunki z rodzaju Bacillus (Bacillus macerans, B. polymyxa, B. subtilis), kilku przedstawicieli rodzaju Pseudomonas oraz niektóre promieniowce. Enzymy wytwarzane przez B. stearothermophilus i B. licheniformis można przez krótki czas ogrzewać w 100°C bez utraty przez nie aktywności. Niektóre termofilne gatunki Clostridium, jak Clostridium thermosulfurogenes i C. thermohydrosulfuricum, również wydzielają ciepłostałe a-amylazy i pullulanazy. Ponieważ drożdże produkujące alkohol nie wydzielają a-amylaz, skrobia rozkładana jest do cukru przez dodatek amylaz zawartych w słodzie lub uzyskanych z Aspergillus oryzae.

W warunkach beztlenowych, w glebach nasyconych wodą i świeżo wzbogaconych węglowodanami, skrobia jest rozkładana przede wszystkim przez sacharolityczne bakterie z rodzaju Clostridium. Ponieważ bakterie te wiążą azot cząsteczkowy, beztlenowy rozkład bogatego w wielocukry materiału roślinnego może prowadzić w glebie do nagromadzenia dużych ilości azotu.

Inne glukany. Bakterie i grzyby zawierają wiele różnych glukanów, z których jedne mają funkcje strukturalne, a inne pełnią rolę materiałów zapasowych. Należą do nich między innymi liczne śluzy wydzielane przez drobnoustroje. Do najlepiej znanych należy dekstran. Jest on wytwarzahy w dużych ilościach w podłożach zawierających sacharozę przez egzoenzym wydzielany np. przez Leuconostoc mesenteroides lub L. dextranicum (rozdz. 2.2.5).

W szkielecie ściany komórkowej drożdży znajduje się /J-l,6-glukan. Dokładna budowa tego nierozpuszczalnego polimeru, usieciowanego krótkimi odcinkami jednostek połączonych wiązaniami /J-1,3, nie jest znana. Ściany komórkowe drożdży, jak wiele innych glukanów, są rozkładane przez soki trawienne ślimaków. Soki te zawierają mieszaninę ponad 30 enzymów, m.in. celulazę, mannazę, glukonazę, chitynazę i lipazę. Są one przydatne w otrzymywaniu protoplastów z komórek drożdży i innych grzybów, jak również z glonów.

Grzyb Aureobasidium (Pullularia) pullulans podczas wzrostu na podłożu zawierającym glukozę lub sacharozę wydziela pullulan. Glukan ten składa się z jednostek maltotriozy połączonych wiązaniem 1,6--a-glikozydowym (poli-a-l,6-maltotrioza). Pullulan jest rozkładany przez pullulanazę.

14.4. Fruktany

Rośliny z niektórych rodzin jako materiał zapasowy odkładają, oprócz skrobi (glukan), również fruktany (zwane też polifruktozanami). Podczas gdy inulina, fruktan wytwarzany przez rośliny złożone (bulwy dalii), pod względem ilościowym ma niewielkie znaczenie, fruktany typu flein warte są dalszych badań. W trawach pastwiskowych stanowią one od 12 do 15% suchej masy. Enzymy rozkładające te związki są wytwarzane przez Aspergillus niger oraz bakterie i wydają się szeroko rozpowszechnione.

Fruktany (zwane również lewanami) występują też jako egzopolisa-charydy (rozdz. 10.7) produkowane przez wiele bakterii w obecności sacharozy w podłożu. Proces powstawania lewanu jest analogiczny do syntezy dekstranu i jest katalizowany przez zewnątrzkomórkową sacharazę lewanową.

n sacharoza -* lewan + n glukoza

Enzymatyczna synteza lewanu ujawnia się w postaci małych kropelek lewanu w pobliżu kolonii rosnących na podłożu zawierającym sacharozę. Łatwo można zaobserwować je u szczepów Bacillus subtilis, B. cereus, Azotobacter chroococcum, wielu przedstawicieli fluoryzujących i fito-patogennych bakterii z rodzaju Pseudomonas oraz szczepów Enterobacter. Niektóre szczepy wykorzystują syntetyzowany przez siebie lewan, hydro-lizując go, gdy w podłożu braknie sacharozy.

14.5. Mannan

Mannan występuje w drewnie niektórych rodzajów roślin iglastych, gdzie stanowi do 11% suchej masy. W komórkach drożdży znajduje się on w postaci rozpuszczalnego wielocukru, który można ekstrahować wodnym roztworem ługu lub przez autoklawowanie. Drożdże z gatunku Hansenula holstii podczas wzrostu w obecności glukozy wydzielają rozpuszczalny mannan w 20% zestryfikowany kwasem fosforowym.

33 — Mikrobiologia 513