logistyka zaopatrzenia3

Jeżeli dostawca jest powiązany z przedsiębiorstwami konkurencyjnymi wzajemnymi interesami lub długookresowymi umowami dostaw, to współpraca z nim dla przedsiębiorstwa-odbiorcy może stanowić ryzykowne przedsięwzięcie. Jeżeli występują na rynku konkurujący ze sobą dostawcy należy zbadać czy wytrzymują oni ze sobą konkurencję pod względem technicznym i ekonomicznym. W tej sytuacji może nastąpić poprawa parametrów produktów w zakresie technicznego know-how.

Trwałość jednostronnych powiązań dostawca-odbiorca ma wady i zalety. Zaletą jest to, że przedsiębiorstwo-odbiorca ma stałych dostawców, którym może zaufać co do jakości produktów i warunków umowy. Wadą jest wystąpienie niebezpieczeństwa, że odbiorca uzależnia się od określonego, stałego dostawcy pod względem technicznego rozwoju produktów. Z tego względu specjalnej ocenie powinni podlegać dostawcy, z którymi dotychczas nie prowadzono interesów. Nowi dostawcy mogą się okazać godni zaakceptowania z punktu widzenia potrzeb zaopatrzenia.

Struktura i dynamika rynku zaopatrzeniowego

Analizy struktury rynku należy dokonywać od strony popytu oraz podaży⁴⁴. Analiza od strony popytowej polega na badaniu instytucjonalnych elementów tworzących tę strukturę: producentów, pośredników obrotów, oferentów usług, innych czynników wpływu, takich jak: ilość i jakość produktów, elastyczność podaży, geograficzny udział poszczególnych producentów, sytuacja konkurencji. Liczba producentów może być nieograniczona, mogą więc być wobec siebie konkurencyjni, ale równocześnie substytucyjni.

Zbiór informacji o strukturze i dynamice rynku zawiera rys. 9.

Pośrednicy obrotu są włączeni do procesu zbytu jako prawni, samodzielni i stali uczestnicy tego zbytu. Przedstawicielami pośredników obrotu są handel hurtowy i detaliczny.

Oferenci usług działają bez bezpośredniego udziału w procesie zbytu jako jednostki pomocnicze. Do nich należą: spedycja, agencje reklamowe, instytucje udzielające kredytów. W miarę rozwoju rynku zaopatrzeniowego w kraju oferenci usług logistycznych stworzyli segment rynku usług logistycznych w ramach outsourcingu czynności fizycznego przepływu przedsiębiorstw produkcyjno-handlowych. Jest to nowego typu usługa logistyczna. Przedsiębiorstwa

** H. Amolds, F. Heege, W. Tussing: Op. cii., s. 109-113.

tworzące rynek usług logistycznych sprzedają usługi w całych pakietach usług, jak również inne usługi, np. obsługą celną, usługi finansowe. Równocześnie oferenci usług logistycznych korzystają z outsourcingu usług innych oferentów usług, np. transportowych. W wyniku tego przedsiębiorstwa transportowe są firmami świadczącymi usługi dla innych firm usług logistycznych⁴⁵.

Inne czynniki wpływu (pozarynkowe) to przede wszystkim ilość i jakość produktów, zwłaszcza dóbr konsumpcyjnych. Dla prawidłowej oceny tego czynnika wpływu ważne są informacje dotyczące: ilości produkowanych dóbr, aktualnej zdolności produkcyjnej, stanu zapasów magazynowych. Jakość poszczególnych wyrobów nie jest sobie równa. Bardzo często jakość oferowana wyrobów nie jest zbieżna z jakością żądaną. Dla badań rynku zaopatrzeniowego ważne są znajomość możliwości jakościowych producentów w zależności od techniki produkcji oraz porównanie jej z potrzebami firmy. Elastyczność podaży zależy od specyfiki technicznej i intensywności kapitałowej procesu produkcyjnego. Jest to szybkość reakcji produkcji na zmiany rynku. Surowce i materiały wykazują się relatywnie niewielką elastycznością podaży.

Sytuacja konkurencji jest podstawą rozwoju i urzeczywistnienia się strategii i taktyki zakupów, a równocześnie miarą potencjalnej siły bezpośrednich uczestników rynku. Sytuacja konkurencji i siła rynku są funkcją aktualnej struktury rynku. Struktura rynku jest także określana przez:

-    liczbę aktualnych i potencjalnych producentów oraz ich udział w rynku,

-    liczbę przedsiębiorstw zgłaszających zapotrzebowanie na dany produkt (surowiec) oraz ich udział w rynku,

-    różnorodność produktów,

-    istnienie dóbr substytucyjnych,

-    intensywność powiązań konkurencyjnych,

-    utrudnienia we współzawodnictwie na rynku,

-    utrudnienia w wejściu na rynek.

Liczba przedsiębiorstw-producentów i przedsiębiorstw-odbiorców na rynku określa sytuację w zakresie konkurencji. Liczby te wyznaczają morfologię podziału rynku między konkurujące ze sobą strony. Zasadniczo wyróżnia się rynek: producenta (monopol producenta), odbiorcy (oligopol producenta), zrównoważony (konkurencja rynku niepodzielonego).

Por. H. Brdulok: Rynek usług logistycznych. „Logistyka” 2003, nr 2,3; 2004, nr 2,3; K. Kowalska: Konkurencyjność przedsiębiorstw na rynku usług logistycznych. W: Zarządzanie przedsiębiorstwem w warunkach konkurencji. Uniwersytet Warmińsko-Mazurski, Olsztyn 2005.

43