MRR8

tj4r bMbM( Śo    tMrt, tt» kil przynależność do styłu

myślenia całkowicie odmiennego od jtfytu** nowoc oiego. opartego aa osiągnięciach spekulacji helleńskiej. Natomiast możemy ustalić, nawet w ugrupowaniach najmniej rozwiniętych s punktu widatti etnograficznego, pewien całokształt prawd ułożonych składnie w pewien zwarty system, w pewną teorię {np. u Australijczyków. Pigme jów, mieszkańców Ziemi Ognistej itd.). Taki całokształt prawd stanowi nie tylko Światopogląd, ale również pragmatyczną antologię (powiedzielibyśmy nawet soteriologię) w tym sensie, że a pomocą tych Jtywd" człowiek próbuje się zbawić, scalając się z rzeczywistością.

Dajmy tylko jeden pnythd:gpkeiyy, że większość czynności dokonywanych przez człowieka kultury archaicznej stanowi według jego pojęć tylko powtórzenie gestu pierwotnego, spełnionego w zaraniu czasu przez jakąś istotę boską lub przez postać mityczną. Czynność ta nabiera sensu tylko o tyle, o ile jest powtórzeniem prawieni transcendentnego, archetypu. Toteż celem tego powtórzenia jest uzyskanie pewności, że akt będzie odbywać się normalnie, tzn. według normy, a więc nadanie mu cech legalnych i statutu ontolo-gicznego; jeżeli bowiem staje się realny, to tylko dlatego, że jest powtórzeniem archetypu. Wszystkie więc czynności człowieka pierwotnego zakładają istnienie prawzoru transcendentnego; toteż czynności te są skuteczne tylko o tyle, o ile są realne, zgodne z protezo-rem. Każda taka czynność jest równocześnie ceremonią (o ile wprowadza człowieka w sferę sakralną) i wkroczeniem w rzeczywistość. Wszystkie te spostrzeżenia implikują konieczność wprowadzenia pewnych niuansów, które będziemy mogli dokładniej uwydatnić, kiedy skomentujemy przykłady podane w dalszych rozdziałach. Już teraz jednak należało zapowiedzieć tego rodzaju implikacje, aby podkreślić teoretyczny aspekt życia religijnego „pierwotnych*, zaniedbywany często przez badaczy.

WSKAZÓWKI BIBLIOGRAFICZNE

H Ch Puech, MMaaiajfcii ęśmśmii f.f—r. Intreduetioe a !’HistoireOes HeU&oa&, wyd. CL Pary* 1MR t I, s XVII-LXin>; J. Hastia*s, Pncycł&pmd&l #    mI BMn <13 tomów, Edynburg INMMk F. M. SdMa