Nartowska Różnice indywidualne0024

dów rodzinnych w jej interpretacji,, gest ważnym punktem wyjścia dla zrozumienia pozycji dziecka w domu i ewentualnych rozmów z innymi członkami rodziny.

Przeprowadzając wywiad według wspomnianych uprzednio schematów, powinniśmy w miarę możliwości „odformalizować” jego przebieg. Nie należy rozpoczynać od spisywania danych personalnych; część z nich posiadamy w aktach dziecka, a o innych szćzegółach możemy dowiedzieć się w czasie rozmowy i wtedy je zapisać.

Od pierwszej chwili matka powinna nabrać przekonania, że interesuje nas przede wszystkim dziecko i to co jego dotyczy, że dla jego dobra prowadzona jest ta rozmowa, a nie ze względów biurokratycznych.

Wprowadzeniem do wywiadu są pytania lub stwierdzenia dość ogólne. Powinny one dotyczyć spraw, na które matce będzie łatwo odpowiedzieć. Mogą to być pytania i uwagi w rodzaju: „Ania jest wesoła i pogodna, wydaje się, że chętnie chodzi do przedszkola — Go pani o tym sądzi?” lub gdy dziecko w sposób widoczny źle znosi rozstanie bliskimi — „Czy sądzi pani, że Jas nie lubi chodzić do przedszkola — na co uskarża się po powrocie do domu?” lub gdy sytuacja nie jest tak jednoznaczna „Czy jest pani zadowolona, że Krysia chodzi do przedszkola -— jakie widzi pani plusy i minusy tej sytuacji?” Czasem korzystamy z danych o dziecku, które już posiadamy, i od tych spraw zaczynamy rozmowę. Gdy wiemy, że dziecko dużo chorowało, pytamy o obecny stan zdrowia i przebieg przebytych chorób; gdy dziecko chodziło * do żłobka, możemy zapytać, jak się tam czuło i jakie były kłopoty z tym związane itp. Roz-

poczynamy więc rozmowę niekoniecznie od tematu, Mdry nas interesuje najbardziej, lecz od tematu, który może zainteresować matkę i pobudzić ją do- swobodnych wypowiedzi.

W tej początkowej fazie rozmowy staramy się matce nio przerywać* nawet jeżeli odbiega ona *t>d tematu, pozwalamy w pełni wypowiedzieć się, gdyż dzięki temu mija napięcie, które w mniejszym lub większym stopniu występuje u każdego, kto rozpoczyna rozmowę z obcą dla siebie osobą. Gdy minie pierwsze napięcie i kontakt jest nawiązany, zadajemy bardziej szczegółowe pytania (zawarte w schemacie wywiadu), przy czym nie musimy się trzymać przewidzianej kolejności spraw, lecz w zależności od toku rozmowy omówić wszystkie tematy rozbudowując te, które są specjalnie ważne z punktu widzenia pracy z dzieckiem.

Zarówno pierwszy wywiad, jak i dalsze rozmo-fiwy z matkami lub 3 innymi członkami rodziny nie powinny być notowane w ich obecności. Wolno nam jedynie zanotować te dane, których zapomnienie jest sprawą oczywistą, na przykład imiona, wiek i klasę rodzeństwa, adres i telefon miejsca pracy rodziców, wiek, w którym dziecko osiągało poszczególne sprawności (siadanie, chodzenie, pierwsze słowa, zdania), przebyte choroby, pobyty w szpitalu itd. Dokładną relację z rozmowy spisujemy bezpośrednio po wywiadzie w sposób uporządkowany (wg przewidzianych w schemacie pytań) na arkuszu do tego przeznaczonym lub w dzienniczku obserwacyjnym dziecka. Należy przy tym podkreślić, że niektórych informacji nie zapisujemy. Dotyczy to problemów związanych z intymnym życiem rodziny, które zostały nam przekazane w chwili szczerości jako osobie godnej' zaufania, czasem

51