new 36 (2)

76 3. Konstrukcyjne postacie połączeń gwintowych

cd. tablicy 3.10

Klasa własności mechanicznych	14H	22H	33H	45H
Twardość Yikersa KV min	140	220	330	450

3. Nakrętki zwykle i wysokie

W zależności od klas własności mechanicznych śrub i wkrętów współpracujących z nakrętkami oi od nominalnej wytrzymałości na rozciąganie Rm tych wyrobów ustala się 6 klas własności mechanicznych nakrętek zwykłych i wysokich.

Klasa własności mechanicznych nakrętek	Śruby i wkręty współpracujące z nakrętką
	klasa własności mechanicznych	nominalna wytrzymałość na rozciąganie Rm
4	3.6, 4.6, 4.8	400
5	5.6, 5.8	500
6	6.6, 6.8	600
8	8.8	800
10	10.9	1000
12	12.9	1200

4. Nakrętki niskie

W zależności od wielkości nominalnych i rzeczywistych naprężeń pod obciążeniem próbnym ustala się 2 klasy własności mechanicznych nakrętek niskich: 04 i 05. Pierwsza cyfra symbolu oznacza zmniejszoną w stosunku do nakrętek zwykłych nośność, a druga cyfra oznacza 0,01 nominalnej wartości naprężenia pod obciążeniem próbnym.

Klasa własności mechanicznych	Naprężenie pod obciążeniem próbnym w MPa
nakrętek	nominalne	rzeczywiste
04	400	380
05	500	500

Po zdjęciu obciążenia próbnego, przy którym naprężenie rozciągające w śrubie osiąga wartość podaną w tablicy, nakrętka powinna dać się odkręcić ręcznie.

3.3. Zabezpieczenia przed luzowaniem się łączników

77

3.3. Zabezpieczenia przed samoczynnym luzowaniem się łączników gwintowych

W połączeniach gwintowych obciążonych statycznie, a także przy niewielkiej pulsacji obciążeń zabezpieczeniem przed obluzowaniem się złącza są siły tarcia, jakie występują na powierzchni gwintu i na powierzchni styku łączonych elementów. Aby w złączu występowały do-

■Sistatecznie duże siły tarcia każdy łącznik gwintowy musi być odpowiednio ijJ silnie dokręcony. Nie można jednak w obawie przed zluzowaniem się dokręcać połączenia zbyt mocno, gdyż może to doprowadzić do ścięcia V gwintu lub zniszczenia śruby (wkrętu) przez przekroczenie jego wytrzy-00 małości przy jednoczesnym rozciąganiu i skręcaniu. Wartości dopuszczalnych maksymalnych momentów dokręcenia w N-m oblicza się według Uj normy PN-81/M-82056 ze wzoru

(3.1)

gdzie d₃ jest średnicą wewnętrzną śruby w mm, P — podziałką gwintu

M

w mm, R_e — granicą plastyczności materiału śruby w MPa, k = —— _

\ współczynnikiem bezpieczeństwa, M_n — niszczącym momentem skręcali jącym w N-m. Dla obciążeń statycznych należy przyjmować k=l,43, a dla dynamicznych — k = l,67. Wzór (3.1) dotyczy połączeń elementów sta-• ¹ lowych z gwintem metrycznym. Jeśli śruba wkręcana jest w gniazdo z innego materiału, to aby nie nastąpiło zerwanie gwintu, należy zwiększyć długość skręcenia. Dla żeliwa głębokość nagwintowania gniazda powinna wynosić l,3d, dla stopów aluminium i tworzyw sztucznych — 2,5d (d jest średnicą zewnętrzną gwintu śruby).

Gdy na złącze śrubowe działają zmienne obciążenia, konieczne jest stosowanie zabezpieczeń dodatkowych. Jeśli częstość i amplituda drgań jest niewielka, to dodatkowe zabezpieczenie może polegać na zwiększeniu sił tarcia przez zastosowanie podkładek z materiałów o dużym współczynniku tarcia (rys. 3.8a, b). Przy generacji drgań układu o większych częstościach należy stosować podkładki sprężyste (rys. 3.8c, d) lub prze-ciwnakrętki (rys. 3.8e). Najpewniejszym jest jednak zabezpieczenie kształtowe realizowane przez: podkładki odginane (rys. 3.8f, g, h), zawleczki (rys. 3.8j), kołki (rys. 3.8k), przewleczenie drutu przez kilka łączników (rys. 3.81). W skrajnych przypadkach stosuje się zabezpieczenie przez deformacje plastyczne styku śruby z nakrętką (zapunktowanie czy roz-nitowanie, rys. 3.8r) lub przez zespajanie (zlutowanie, zgrzanie, a nawet zespawanie).