DSCN1587

76 3. Konstrukcyjne postacie połączeń gwintowych

cd. tablicy 3.10

	Klasa własności mechanicznych	14H	22H	33H	45H
	Twardość Yikcrsa HV min	140	220	330	450
3. Nakrętki strykle i wysokie

W zależności od klas własności mechanicznych śrub i wkrętów współpracujących z nakrętkami oraz od nominalnej wytrzymałości na rozciąganie /?„, tych wyrobów ustala się 6 klas własności mechanicznych nakrętek zwykłych i wysokich.

Klasa własności mechanicznych nakrętek	Śruby i wkręty współpracujące z nakrętką
	klasa własności mechanicznych	nominalna wytrzymałość na rozciąganie Rm
4	3.6, 4.6, 4.8	400
S	5.6, 5.8	500
6	w <e	600
8	8.8	800
10	10.9	1000
12	12.9	1200

4. Nakrętki niskie

W zależności od wielkości nominalnych i rzeczywistych naprężeń pod obciążeniem próbnym ustala się 2 klasy własności mechanicznych nakrętek niskich: 04 i 05. Pierwsza cyfra symbolu oznacza zmniejszoną w stosunku do nakrętek zwykłych nośność, a druga cyfra oznacza 0,01 nominalnej wartości naprężenia pod obciążeniem próbnym.

Klasa własności mechanicznych	Naprężenie pod obciążeniem próbnym w MPa
nakrętek	nominalne	rzeczywiste
04	400	380
os	500	500

Po zdjęciu obciążenia próbnego, przy którym naprężenie rozciągające w śrubie osiąga wartość podaną w tablicy, nakrętka powinna dać się odkręcić ręcznie.

3.3. Zabezpieczenia przed samoczynnym luzowanicm się łączników gwintowych

W połączeniach gwintowych obciążonych statycznie, a także przy niewielkiej pulsacji obciążeń zabezpieczeniem przed obluzowaniem się złącza są siły tarcia, jakie występują na powierzchni gwintu i na powierzchni styku łączonych elementów. Aby w złączu występowały dostatecznie duże siły tarcia każdy łącznik gwintowy musi być odpowiednio silnie dokręcony. Nie można jednak w obawie przed zluzowaniem się dokręcać połączenia zbyt mocno, gdyż może to doprowadzić do ścięcia gwintu lub zniszczenia śruby (wkrętu) przez przekroczenie jego wytrzymałości przy jednoczesnym rozciąganiu i skręcaniu. Wartości dopuszczalnych maksymalnych momentów dokręcenia w N-m oblicza się według normy PN-81/M-82056 ze wzoru

M* =31,06

d]PR_e 1000 k

(3.1)

gdzie d_s jest średnicą wewnętrzną śruby w mm, P — podziałką gwintu w mm, R, — granicą plastyczności materiału śruby w MPa, k =    — współczynnikiem bezpieczeństwa, M„ — niszczącym momentem skręcającym w N*m. Dla obciążeń statycznych należy przyjmować k—1,43, a dla dynamicznych — k = 1,67. Wzór (3.1) dotyczy połączeń elementów stalowych z gwintem metrycznym. Jeśli śruba wkręcana jest w gniazdo z innego materiału, to aby nie nastąpiło zerwanie gwintu, należy zwiększyć długość skręcenia. Dla żeliwa głębokość nagwintowania gniazda powinna wynosić l,3d, dla stopów aluminium i tworzyw sztucznych — 2,5d (d jest średnicą zewnętrzną gwintu śruby).

Gdy na złącze śrubowe działają zmienne obciążenia, konieczne jest stosowanie zabezpieczeń dodatkowych. Jeśli częstość i amplituda drgań jest niewielka, to dodatkowe zabezpieczenie może polegać na zwiększeniu sił tarcia przez zastosowanie podkładek z materiałów o dużym współczynniku tarcia (rys. 3.8a, b). Przy generacji drgań układu o większych częstościach należy stosować podkładki sprężyste (rys. 3.8c, d) lub prze-dwnakrętki (rys. 3.8e). Najpewniejszym jest jednak zabezpieczenie kształtowe realizowane przez: podkładki odginane (rys. 3.8f, g, h), zawleczki (rys. 3.8j), kołki (rys. 3.8k), przewleczenie drutu przez kilka łączników (rys. 3.81). W skrajnych przypadkach stosuje się zabezpieczenie przez deformacje plastyczne styku śruby z nakrętką (zapunktowanie czy roz-nitowanie, rys. 3.8r) lub przez zespajanie (zlutowanie, zgrzanie, a nawet zespawanie).