medsadowa1

5

Uduszenie gwałtowne

5.1.    Wiadomości ogólne

5.1.1.    Podstawowe pojęcia i podziały

—Przez pojęcie „uduszenie" rozumie się stan, w którym dochodzi dojjroźnego dla życia zahamowania zaopatrzenia tkanek w tlen, niezależnie od przyczyny tego zjawiska. Taka definicja jest jednak zbyt szeroka, by mogła być~użyteczna w praktyce sądowo-lekarskiej, skoro niemal każdy zgon w określonej fazie charakteryzuje się niedotlenieniem, prowadzącym do tak rozumianego uduszenia. Najlepiej obrazuje to tabela 5.1, w której podano zestawienie najczęściej spotykanych mechanizmów uduszenia. Niektóre z wymienionych w zestawieniu procesów można zaliczyć do uduszeń zewnętrznych (np. brak O, w powietrzu, zamknięcie lub upośledzenie dopływu tlenu atmosferycznego do płuc), inne do uduszeń wewnętrznych (np. utrata możliwości przenoszenia tlenu przez krew do tkanek lub zahamowanie możliwości spożytkowania go przez tkanki).

W medycynie sądowej używa się określenia „uduszenie gwałtowne" jako pojęcia znacznie węższego od opisanego na wstępie. Do uduszenia gwałtownego jalicza się wszystkie przypadki śmierci będące wynikiem zamknięcia dop 1 y wu tIenTratmosferycznego do płuc, do którego dochodzi w sk Ut e1c~b'e zpośredniego działania po z a ustrojowego czyjćfni-ka mechanicznego. Ze względów praktycznych do grupy tej włącza się ponadto zgony spowodowane nagłym brakiem dostatecznej ilości tlenu w otoczeniu człowieka.    --------

W zależności od konkretnego czynnika wywołującego brak dopływu tlenu do pęcherzyków płucnych i od okoliczności towarzyszących rozróżnia się m.in. następujące rodzaje uduszenia gwałtownego:

1)    zagardlenie polegające na mechanicznym uciśnięciu narządów szyi; w zależności od mechanizmów ucisku na szyję wyróżnia się następujące typy zagardlenia:

a)    powieszenie — ucisk na szyję wywierany jest przez pętlę, siłą zaciskającą pętlę jest masa zwisającego ciała;

b)    zadzierzgnięcie— ucisk na szyję wywierany jest przez pętlę, siłą zaciskającą jest siła ręki;

c)    zadławienie — ucisk na szyję wywierany jest bezpośrednio ręką ludzką, rzadko inną częścią ciała (np. nogą);

2)    zamknięcie otworów nosowych i jamy ustnej lub zatkanie dróg oddechowych przez ciało obce;

3)    uniemożliwienie wykonywania ruchów oddechowych;

4)    brak tlenu w otoczeniu lub odcięcie dopływu tlenu z powlałmi,

5)    utonięcie, polegające na zatkaniu dróg oddechowych płynum teguły wodą

Tabela 5.1

Mechanizmy uduszenia

Typ anoksemiczny

Typ anemiczny i zastoinowy

Typ histotoksyczny

Brak 0₂ w powietrzu

-    w zamkniętym pomieszczeniu

-    na dużych wysokościach

-    błąd w znieczulaniu ogólnym (podanie N₂0 zamiast 0₂)

-    zastąpienie 0₂ przez gazy gromadzące się w danym pomieszczeniu (np.COj, metan)

Ustanie lub upośledzenie krążenia krwi; brak lub zablokowanie przenośnika tlenu-Hb -•ostra niewydolność krążenia

-    wykrwawienie

-    zatrucie CO

Zablokowanie enzymów oddechowych - zatrucie HCN -zatrucie H.S

Wewnątrzustrojowe

czynniki (chorobowe)

-    zwężenie dróg odda chowych

-    stany ograniczająco powierzchnię oddechową (zapalania płuc. Obrzęk)

-    wysięk do jamy opłucnej (ucisk na płuco)

Zamknięcie lub upośledzenie dopływu Oj atmosferycznego do piuc

Pozaustrojowe czynniki mechaniczne działające bezpośrednio

-    zatkanie otworów lub dróg oddechowych

-    utonięcie

-    ucisk na klatkę piersiową

-    zagardlenie

(zadławienie, zadzierzgnięcie, powieszenie)

Mechaniczne zatrzymanie dopływu krwi do mózgu - zagardlenie (powieszenie, zadzierzgnięcie, zadławienie)

Pozaustrojowe czynniki toksyczne, a takZe mechaniczne działające pośrednio

-    zatrucie fosgenem (obrzęk płuc)

-    zatrucie morfiną (porażenie ośrodka oddechowego)

-    odma urazowa (ucisk na płuco)

-    pęknięcie podstawy czaszki (zachłyśnięcie się krwią)

-    upojenie alkoholowe (zachłyśnięcie się wymiocinami)

Tf

* (

^ ^UT-

5^1*2* Patofizjologia uduszenia ,, .

Wf. bOh ^,

Człowiek, który znajdzie się w pomieszczeniu o niedostatecznej ilości tlenu (zmniejszenie stężenia tlenu w atmosferze HoR^ może być uznane za równoznm i

ne z jego brakiem), podlega określonym prawidłowościom fizjologicznym .......I

nich należy wyróżnić: przyspieszenie oddechu prowadzące do hiperwonlylm |i i wzmożenia wydalania C0₂, a następnie do zasadowicy wraz z wzrosłem pobudliwości nerwowo-mięśnio wej, a także psychicznej. Wzrostowi pobudliwośc i nierzadko towarzyszy (euforUi- W tej fazie może dojść również do wzrostu ciśnieniu tętniczego na skutek tomzującego działania dwutlenku węgla, przejleidwo gminu dzącego się we krwi. Mogą się również pojawić .drgawki kończyn, a także skun /• tężcowe. Ten pierwszy okres fhiperwentylacia. wzrost pobudliwość^ przechod/l wjazę utraty świadomości i wyraźnego zahamowania procesu oddychania (łiip< > wentylacja). Następuje zmniejszenie pH we krwi (kwasica) wskutek nagromadź r nia się C0₂ i kwęśnych produktów przemiany materii, m.in. kwasu mlekowego Dochodzi do pobudzenia ośrodka nerwu błędnego, co wywiera hamujący wpływ na miesień sercowy i z kolei prowadzi d(^zastoju krwi w krążeniu dużym W następstwie śldpńlowo dołączającego się porażenia ośrodka naczyniorurhowc go spada ciśnieniu k/wl. Ciłód tlenowy prowadzi wtórnie do nieodwracalnych /.mian w ważnych dla żyda narządach,