Obraz2

252 Symboliści

jeszcze nigdy nie słyszeli danej wypowiedzi, zwyczajnej przecież, a jednocześnie wspomnienie nazwanego przedmiotu zanurza się w ju« kiejś nowej atmosferze.*

i ~(Lę/LPu^fi o’ •Z ftCslz j

Z odpowiedzi na ankietę J. Hureta: ,

Evolution litteraire [1891]⁵⁰

j [...] Młodzi sa bliżej ideału poetyckiego niż pamasisci, Jciórzy ujmują swoje tematy jeszcze na sposób dawnych filozofów iretorówi pokazując przedmioty bezpośrednio. Myślę, że wprost przeciwniff trzeba się ograniczać do aluzji. Kontemplacja przedmiotów, oblfl ulatujący z rozmyślań, ktore^óiae wywołują —~tó jest poezj^Td^m nn siści natomiast ~biorą całą rzecz i pokazują, wskutek czego za imiln u nich tajemnicy; pozbawiają umysły nieporównanej radości, jaKi| daje przekonanie, że się samemu tworzy. N'&zWjłc jąluś przedmluT znaczy odebrać trzy czwarte przyjemności poetyckiej, która polonii na stopniowym odgadywaniu; zasugerować — to dopiero ldeuli Kto doskonale opanował ten sekret^ używa symbolu — powoli ewokuje jakiś przedmiot, aby ukazać pewienkstan dusży, lub ml* wrotnie,• wybiera przedmiot i różnymi odcyfrowaniami wydol» \ w u z niego stan duszy. J

Z «Divagations:

Crise de Verse» [ok. 1893 -1894]⁵¹ .

[...] Dekadencka, mistyczna, szkoły manifestujące' się nllm w pośpiechu etykietowane przez naszą prasę informacyjną, obiortiji| na miejsce spotkania pewien idealizm, który (nie inaczej niż ('ti|(l|

⁶⁰ Pot.: Oeuvres Complites, s. 866,867. Fragment odpowiedzi na ankietę ogłoszoną przez JiiIm Moii-Im na łamach „Echo de Paris“ (Enguóte sur l'Evolution Littirmre) od 3 III do 5 VII 1891, ą opublikowaną iih Btępnie w osobnym książkowym wydaniu,

¹¹ Por.: Oęueres Complites, s. 365-366. Fragment całości, na którą składały się luźno urywki krytycznej, które MallarmÓ wkomponował do zbioru: Pages, a w wersji rozszerzonej do Crise de Ven l|||

V

NOiuity) odrzuca materiały naturalne i — ponieważ jest brutalna —-dokładną myśl mającą je porządkować, a zachowuje tylko sugestię. Trzeba między obrazami tworzyć dokładny związek i niecET się u i ij < I wyłama trzeci obraz, płynny i j asny, pozostawiony umiejętności odgadywania... Wygasła już ambicja estetycznie błędna, jakkolwiek | * r/.yśwJecała niegdyś arcydziełom, żeby w delikatnym papierze liHiążki zawierać coś innego niż na przykład grozę lasu albo niemy grzmot rozproszony wśród liści — wewnętrzną i gęstą tkankę drzew. K ilka fanfar najgłębszej dumy, rozbrzmiewających prawdziwie, budzi nrchitekturę pałacu, jedynie możliwego do zamieszkania, bez żadnych lut mieni, które nie pozwoliłyby zamknąć książki.

..Pomniki^ morze, twarz ludzka, w ich pełni, tak jak powstały, maiące siłę zbyt.pociągającą, żeby je mógł przysłonić opis, ewokacja (powiadają), aluzj a (tak, wiem), sugestia — terminologia ta, nieco przypadkowa, świadczy o tendencji, decydującej wyjątkowo może, która wystąpiła w sztuce literackiej, ogranicza ją i emancypuje^ (Izurodziejstwó tej sztuki to bowiem nic innego niż wyzwalać z garści pyłu, inaczej mówiąc z rzeczywistości, już nie włączonej do książki riawet jako tekst, lotne rozproszenie, czyli ducha, którego interesuje

tylko muzyczność rzeczy⁴⁴⁵².

Mowa odnosi się do rzeczywistości tylko handlowo — w litera- ^ t urzo wystarcza użycie aluzji lub oddzielenie od rzeczy jej odrębnejT* iwchyTktórą wcieli jakaś ideał

Pod tym warunkiem wzlatuje śpiew — gdy jest radością odcią- w żoną.

Ten cel pazywam transpozycją — inny znowu struktura.

Tłum. Maciej Żurowski

rnr.d/.inl zbioru Divagations. Wybrany fragment powstał ok. r. 1891-1892 i pierwotnie nazwany był; Divaga-Ilon. Zob. Oeuores Complites, przyp. na s. 1574.

Prof. Maciejowi Żurowskiemu dziękuję za udostępnienie mi obszerniejszych, niż wykorzystane tutaj, fragmentów tłumaczonej przez niego prozy krytycznej tego poety.

** La Musigue et les lettres. [Przyp. ant.]