Obraz5 (42)

WYTŁBWAHie

Zastosowanie torfu jest iuitfpuJflo«i

-    aurowleo energetyczny użytkowany w. okolicy występowania ciota, powietrzno-auchy aa wartość opalową ok. 17. HJ/kg,

-    Bateria1 nawozowy 1 aoiolkowy (nawoź próchniczy),

-    środek do celów balneologicznych (preparaty borowinowo) 1 enbatrat do otrzymywania naturalnych lekOw (preparaty prof. Tolpy),

-    aurowieo oheniozny.

Torf jaat potencjalnym aurowcem chemicznym. W Polace jeat jednak utytkowany w ograniczonym zakreale. w dziedzinie chemicznego przetwórstwa torfu przodują: MNP, Dania i kraje ekendynawakie. Chemiczny przerób torfu jeet analogiczny do cheaicznego przerobu węgla brunatnego i polega na wydawaniu 1 eketrekcjl.

2.2.3.1. Mycicwanie

Procoa ten przeprowadza alg w temp. 400-500°C uzyskując następująco produkty (w przeliczeniu na auchy i bezpopiolowy materiał)i

Torf

pOlkoka    amole wytłowna    woda wytłowna    gety wytłowne

30-40%    do 15%    do 30%

Ne jwatnie jazymi produktami wydawania torfu są: amoła wy dawna i pólkoka. W wyniku przerobu emoly wytłownej uzyskuje eigi

-    woski typu montanowego o temp. migknienla 70-80°C,

-    perafing o temp. topn. 42-48°C,

-    oleje, fenole i pak.

Przecigtny skład emoly z torfu przedstawiono w tab.25.

Tabele 25

Przybliżony okład smoły otrzymywanej z torfu podczaa wydawania w temp. 400-500 C

Produkty	Wydajność (% wag.)
Moski	3-9
Parafina	3-8
fenole	15-20
Olej o temp. wrz. 170-300°C	30-45
Kwasy karboksylowe	1-2
Pak	20-40

Pólkoka otrzymany i torfu (koka torfowy) zawiera ok. 1% poplotę 1 tylko ok. 0,25% siarki. Ma wartość opalową wynoszącą 30 MJ/kg i punkt zapłonu ok. 230°C. Charakteryzuje alg bardzo dułą reaktywnościg chemiczną. Stoeoweny jeet w procesach metalurgicznych. Stenowi również surowi •< do otrzymywania węgla aktywnego o baedzo wysokiej jakośol (tzw. Bupra Norlt).

Gaz wytlowny otrzymywany metodą przeponową zawiera i 22% wodoru, 15% ■etanu, 24% ditlenku wggla oraz azot, tlenek wggla, den, jak też małą ilość węglowodorów C_a-C_a. Zużywa eig go do celów opalowych.

2.2.3.2. Ekstrakcja

Drugim po węglu brunatnym źródłem wosku montanowego eą torfy wysokie o dużym etopn&u rozkładu i przeciętnej zawartości bituminów powyżej 10*.

W przypadku pczoprowadzania okotrakcji torfu, który nawet w etanie powietrzno- auchym zawiera znaczną ilość wody, konieczne jest użycie eka-trohuntu o wieśćlwośoiach zarówno hydrofobowych, jek i hydrofiłowych. Stosowano dle wggla brunatnego rozpuszczalniki węglowodorowe i.ą mato skuteczne w przypadku ekstrakcji torfu. Dobra rezultaty daje mieszanina bonzon-etanol, gdyż obecność hydrofilowego składnika - etanolu - ułatwia przenikanie ekatrahenta w głąb wilgotnego surowca.

Ekstrakcją torfu przeprowadza sig w żelaznych skatrektorach, przesączając rozpuszczalnik przez warstwę rozdrobnionego i ogrzanego surowca. Z dolnej przestrzeni ekatraktorów, znajdującej sig poaiźej sit i rueztów wspierających wsad, odbiera sig wyciek i kieruje go do wyparki. Po oddestylowaniu rozpuszczalnika bitumin spływa do form, gdzie zastyga _w postaci bloków. Rozpuszczalnik po skropleniu kieruje eig do rozdzielacze, w którym następuje podziel na dwie warstwy: benzenową i wodnugo roztworu alkoholu. Warstwę alkoholową poddaje sig rektyfikacji w celu oddzielenia wody, a zregenerowany alkohol zawraca eig do procesu. Poekstrakcyjny torf zużywany jeet jako paliwo w postaci pierwotnej lub przetwarza się go na brykiety.-

■ Podstawowym produktem omawianego procesu jeat wosk montanowy torfowy. Ha on niższą temperaturę migknięnia w porównaniu z woskiem otrzymywanym z wggla brunatnego, tj. 75-80 C.

2,2.4. Ropa naftowa~'\ *

Zloza ropy- naftowej i gazu ziemnego występują w skalach osadowych. Skały osadowe tworzą eig przez odkładanie na powierzchni litosfery (naj-czgściej w środowisku wodnym) cząstek mineralnych skal magmowych i metamorficznych, soli z wody morskiej oraz szczątków organizmów roślinnych i zwierzęcych (plankton, wodorosty, glony, szkielety i pancerze zwierząt).

Pramateria ropy naftowej i gazu ziemnego jest pochodzenia organiczni

128