Obraz6 (37)

BtfjM loiprMMM substancja oumicw* *"*J*J« »*f praktyczni# we wszystkich ikaUcli osadowych pochodzenia zarówno Udowego, jak i wodno-go. Mut najdogodniejsze warsakl nagronadzanla ei« jej występowały w ■soifock oroś biNMck.UfM, totek i Mn. łworzeeió alg ropy i gazo go i ■kokoch osadowych litosfery przebiegało w następujących fa-•seh:    *    *• |

I. Pioooooso - sobatanrja organiczna ulegała chemicznym ŁI biochemicznym proco*00 przekształcenia niskotemperaturowego (do 50°C|. U pierwszej kolejności tolona substancji organicznej zachodziła prsy o-dsioŁo boktorii oorobowych - zużywających tlen zawarty w tych zwigzkech. Po wycsorponio alg tlono następowała aktywizacja boktorii onoorobowycb powodujących n.ia. (eracotaejf. M fazie dlogonory, pod katalitycznym wpływem oozyodw wytwarzonych przez bakterio, no*topił rozkiod tłuszczów do kwooow tłuszczowych. białek do aminokwasów, coloiocy do eukrów prostych, Jak to z ligoioy do proototyeh zwigzków ełifatyczno-eronetycznych.

2 Kotogonozo - w stadium tym wytworzą się ponod fOt cioklycfc węglowodorOw. Węglowodory powstajg przodo wszystkim dzięki po-HOlMM procesowi krakowania katalitycznego w teap. do 20O°C. Procesowi team sprzyja zaglgbianis sig skał oaodowych, gdy i w siary wzrostu głębokości rodnie temperatura warstw skalnych. Wzrost temperatury postępujgcy za wzroetem głębokości waha oi«, jak wiadomo, od 2 do f*C/l#4 s.

M <t a aa 1 ( i 1 a czyli dojrzewanie ropy. raza ta przebiega | t*ap. powyżej 200°C i polega na reakcjach dysproporcjonowania wodoru i krakowania tamie z na go- W fazie tej powstajg niższa parafiny.

yworzgea sig na stapia katagenezy ropa naftowa u dutg gęstość. W trakcie jaj dojrzewania powstaje ropa o coraz mniejszej ggstoSoi, a w kosce lekki a węglowodory parafinowa, aż do na ta nu włgcznio. Cęetość ropy zaniejazn alg zwykle wraz ze wx cos ten głębokości jej zalegania. Ropa naftowa parafinowa o nniajazaj ggotoaci (0,7-t,l g/cn*) występuje w starszych 2 głębiej położonych kolektorach skalnych (>4000 a}. Ropa- o więktMO) gfeto Sc i (powyżej 0,9 9/cm*) występuje na głębokości do 1000 a. Oojrzewenis zopy przobiega od struktur oaftenowo-aconetycznych do para- i finowyeh. Ropa ze starszych poziomów zkdż zawiera więcej parafin.

Złote ropy naftowej występuję przede wszystkie na głgbokości 2-4,S j km, a poniżaj | kn spotyka aig prawie wyigeznie złoża gazu siennego (ze j wiroetea glębokoScl aeicja liczba zidż ropy naftowej, rośnie natonisst j liczba złśt galowych).

Ropa naftowe wydobywa aig aatodg wiertniczg. Obecnie wykonuje aig j odwierty na flgbokość do 10 kn. Opracowane jest także technika wiercenia j w dnia aorskie. Pożgdene jest, aby ciśnienia repy w złożu było wyatar- I czajgca do wytłoczenia jej na powierzchnię bez pompowenie. Warunki takie wystgpujg wtedy, gdy złoże roponożne jaet ograniczone pokładani niaprze- j pusze żalnych skał i gdy nad ropg nagromadzone sg pod wysokie ciśnianign •

120

gazy jaj towarzyazgee (rys. 25). W niarg wyczerpywani- -ig ciśnienie spada 1 ropa coraz trudniej dopływa do przewodu .szybowego. Nożna wtedy Sztucznie zwiększyć cienienie prze* doprowadzanie gazu » wody sgsiednin szyben lub instaluje alg poapy głębinowe.

Rys. 25- Przykłady geologicznej koncentracji ropy naftowej a) w antyklinie. b) przy uskoku, c) przy slupie solny*, d) w noezewach piaszczystych wśród łupków

Złoża ropy naftowej rozmieszczono sg nn świacie nierównomiernie, co powodu jo, ta technika jej transportu jeat równie ważna, jak technika wydobycia 1 przerobu. Ha lgdzie ropę nsftowg transportuje alg ta pe*oeg rurociggów (np. rurocigg “#c*yjeżA*, który *4«*y podurełekln pola naftowo z odbiorcami w krajach Europy Środkowej). Do *oreklogo transportu ropy alużg ‘zbiornikowce” o nośności do kilkuset tysięcy ton. Hajwigkezy*l oksporterami ropy naftowej ag kraje Dllskiego Wschodut Arabie Saudyjska, Kuwejt, Zjednoczone Emiraty Arabskie, Iran 1 Irek orezi Wenezuelo, Libie, Algieria i WliP. Głównymi importerami ropy naftowej ag m. im. Stany Zjednoczone, Japonia oraz Prane ja, wiochy i RPU. W. Brytania 1 norweg i a korzystajg z własnych złóż podmorskich na Morzu Północnym.

Ra podstawia badan geofizycznych przypuszcza alg, że całkowite zapasy ropy naftowej na ziemi wynoszę ok. 500 mld tom. Jednakże dzięki wierceniom próbnym udało alg wykazać istni enie dopiero 45 mld ton. Z rye. 24 wynika, że roczne światowe wydobycie ropy naftowej wzrasta znacznie wolniej niż udokunentowene joj rezerwy. Bogate złoża zalegajg na dużych głębokościach. Nowoczesna metody wierceń umożliwiaję wykonywanie odwiertów do 10 000 m głębokości na lgdzie. Zwiększenie głębokości odwiertu powoduje jednak skokowy wzrost kosztów wiercenia, co w naetgpetwie znacznie podraża wydobycie ropy naftowej. I tak np. w 1940 r. przeciętne koszty jednego odwiertu w zależności od jego głębokości wynoelly w UBA: do 1000 n - ok. 20 000 dolerów, do 2000 n - ok. 45 000 doi., do 3000 a -ok* 130 000 doi,, 1 do 4500 ■ • ok. 440 000 dolarów. Wykona je aig również odwierty na morzu - do 3000 m, te zaś sg jeszcze drożę as.

131

1