obraz 5

wyższych przestworzach nieba, w grzmocie i chmurach burzowych” ¹³. Rozgniewany na pierwszych ludzi Wirakocza karze ich piorunami i ulewnym deszczem¹⁴ — jeszcze jedna analogia z meksykańskim Teckatlipoką ¹⁵.

Wirakocza był czczony w Cuzco w tej samej świątyni co Słońce, jak to wynika z rysunku przekazanego przez kronikarza dawnych dziejów Inków, Don Joana de Santacruz Paćacutiyamąui Salcamayhua, w jego Relación de Antiguedades desto Reyno del Piru, napisanej ok. roku 1615 ^1G. Rysunek przedstawiał¹⁷ główny ołtarz świątyni Słońca w Cuzco, zwanej Coricanćha, na nim były uwidocznione rozmaite symbole religijne z objaśnieniami w dwóch językach — kiczna i hiszpańskim — częściowo wykonanymi przez mnicha Francisca de Avila. U góry widniał symbol Wira-koczy (w kształcie owalu) pomiędzy wizerunkami Słońca i Księżyca, u dołu, po lewej stronie, grupa siedmiu gwiazd z podpisem los ojos — ymaymana naoray cunap nauin; Lehmann-Nitsche tłumaczy to jako konstelację Plejad, tu potraktowanych i narysowanych jako siedmioro oczu Wirakoczy, „stwórcy (ymaymana) wszystkiego” ¹⁸. Mamy tu więc nie tylko jeden więcej przykład koncepcji gwiazd jako oczu, ale również oznakę wszystko widzącej wszechwiedzy jako atrybutu boga, który karze grzechy ludzkie, gdyż takim był Wirakocza.

Region Calcaąui był jednym z ośrodków starej kultury Diagi-tów obejmującej obszar między północno-zachodnią Argentyną a północno-wschodnim Chile — kultury starożytnej typu andyjskiego z silnymi wpływami kultury Tiachuanaco, od której przejęła pewne charakterystyczne motywy ikonograficzne, a wśród nich ową znaną postać en face o wielkiej kwadratowej głowie (fig. 64)¹⁹.

Faktem jest, że u różnych plemion araukańskich, osiadłych obecnie na przestrzeni dawnej kultury diagickiej (Pikuncze, Ma-pucze, Huillicze w Chile; Pehuencze, Molucze na terytorium Argentyny) spotykamy pojęcie Istoty Najwyższej o wyraźnie meteorologicznym charakterze.

Mapuczom-Huilliczom (Araukanie z Chile) Juan Ignacio Mo-lina i inni pisarze z drugiej połowy XVIII w. przypisują pojęcie bóstwa określanego różnymi imionami, z których jedne, jak Vil-uemuoe-Stwórca wszystkiego, Vilpepilveo-Wszechmocny, Moll-