Obrazv0

314 Rudział a

mierze także od warunków ich zastosowania i właściwości psychicznych uczniów. Dla osób o dobrej pamięci słuchowej, dzieci, dorosłych, u których przeważa pamięć mechaniczna—odpowiedniejsza jest metoda audiolingwalna. Natomiast osoby posiadające słabą pamięć słuchową a dobrą wzrokową, osoby o pamięci logicznej i uzdolnieniach do przedmiotów ścisłych, więcej skorzystają stosując metodę kognitywną Współczesna psycholingwistyka i glottodydaktyka wykryły szereg czynników wpływających dodatnio na uczenie się języka obcego. Oto niektóre z nich.

Ważnym wstępnym krokiem jest wyraźne określenie celu nauki, sytuacji, w jakich chcemy posługiwać się językiem (np. czy chodzi o umiejętność porozumiewania się w zakresie problematyki naukowej, handlowej, turystycznej, o umiejętności tłumaczenia tekstów z określonej dziedziny, prowadzenie korespondencji i in.). Przed podjęciem nauld języka obcego wskazane jest określenie najistotniejszych, zaangażowanych w proces uczenia się języka, cech psychicznych ucznia. Czy jest on typem wzrokowca czy słuchowca, czy przeważa u niego pamięć mechaniczna czy logiczna, czy jest typem refleksyjnym czy impulsywnym, czy ma tendencje do szerokiej czy wąskiej generaliza-cji itp. (Chomsky 1974).

Opanowanie języka obcego wymaga m.in. uczenia się na pamięć dużej ilości słów i zwrotów. Psychologowie opracowali wiele strategii ułatwiających i usprawniających wykonanie tego zadania. Dzięki grupowaniu słów można zmniejszyć liczbę pojedynczych elementów do zapamiętywania. Wyrazy można grupować na podstawie kategorii gramatycznych, funkcji językowych (opis, prośba, żądanie), podobieństwa i przeciwieństwa znaczeniowego (synonimy i antonimy), tematu. W pewnych przypadkach, zwłaszcza we wczesnych stadiach uczenia się i w odniesieniu do dzieci, czynnikiem wspomagającym zapamiętywanie jest ruch, mimika i gestykulacja. Ułatwieniem w zapamiętywaniu wyrazów może być także wyobrażanie sobie ich desygnatów. Ważnym czynnikiem wpływającym na przyswojenie słownictwa jest powtarzanie. Często proponuje się następujący rozkład powtórek: pierwsza po około 10 minutach od nauczenia się, następna po 20 minutach, kolejne po godzinie lub dwóch, na następny dzień, za dwa dni, po tygodniu, po dwóch tygodniach (Pietrasiński 1990; Michońska-Stadnik 1993).

Istotną rolę w uczeniu się języka obcego odgrywają właściwości osobowościowo-charakterologiczne, szczególnie takie, jak wytrwałość, sumienność, samokontrola, zdecydowanie w działaniu.

Doniosła jest również rola motywacji. Liczne badania wskazują, że im wyższa była motywacja uczących się tym lepsze osiągali wyniki w uczeniu się języka obcego. Natomiast przy niskiej motywacji (a także niechętnych postawach wobec kultury i społeczeństwa posługującego się danym językiem) wyniki były znacznie gorsze.

Poziom opanowania języka obcego może być różny. Tradycyjnie przyjmowano podział na początkujących, średnio zaawansowanych i zaawansowanych. Obecnie proponuje się podział pięcłopoziomowy: początkujący, niżej średnio zaawansowany, średnio zaawansowany, ponadśredniozaawansowany i zaawansowany. Są też propozycje wyróżniające 8 a nawet 12 stopni zaawansowania.

Nazakończenie dodajmy jeszcze, że języka obcego szybciej uczą się ci, którzy płynnie władają językiem ojczystym i posiadają duży zasób słów. Dlatego też podnoszenie

kultury języka ojczystego jest jednym z dodatnich czynników wpływających — pośrednio — na efektywność uczenia się języków obcych.

Problemy i pytania

1.    Jakie typy zdolności wchodzą w skład uzdolnień językowych?

2.    Które zdolności są istotne dla opanowania systemu syntaktycznego?

3.    Na czym polegają różnice w skuteczności uczenia się języka obcego przez dzieci i dorosłych?

4.    Wymień czynniki psychologiczne ułatwiające uczenie się języka obcego?

Literatura zalecana

Brzeziński J., (1987), Nauczanie języków obcych dzieci, WSiP, Warszawa Komorowska H., (1987), Sukces i niepowodzenie w nauce języka obcego, WSiP, Warszawa

Stasiak H., (1992), Wybranepsychodydaktyczne uwarunkowania uczenia się i nauczania języków obcych, Wyd. UG, Gdańsk

3. Uzdolnienia matematyczne

Uzdolnienia matematyczne stanowią podstawę sprawnego uczenia się przedmiotów matematycznych, rozumienia treści pojęć i twierdzeń oraz sprawnego dokonywania operacji umysłowych na informacjach zawartych w materiale matematycznym. O istnieniu takich uzdolnień przekonuje nas fakt, że obserwowane różnice indywidualne we wspomnianych sprawnościach są bardzo wyraźne i łatwo zauważalne przez nauczycieli matematyki (Davis, Hersh 1994). Badania nad uzdolnieniami matematycznymi utrudnia fakt, że matematyka współczesna jest złożoną z wielu dziedzin odległych od siebie, co nasuwa przypuszczenie o istnieniu tu dość pokaźnej liczby różnych zdolności. Dotychczasowe badania nie dostarczyły dotąd zadowalających wyjaśnień ani nie przyczyniły się do identyfikacji poszczególnych zdolności (Nosal 1990). Prace sowieckiego psychologa Krutieckiego (1968) dostarczyły materiału o charakterze postulatywnym. Autor ten wymienia zdolności i opisuje je w kategoriach poznawczej koncepcji terminologicznej. Zdolności te związane są z następującymi faktami:

1. Odbiorem informacji, który polega na sformalizowanym spostrzeganiu i rozumieniu formalnej struktury zadania. Terminy „sformalizowany*’ oraz „struktura formalna" oznaczają tu wysoki poziom ogólności i abstrakcyjności materiału matematycznego i jego niezależność od konkretnych, podstawianych do formuł matematycznych treści.